کتاب جای خالی سلوچ اثر محمود دولت آبادی

کتاب جای خالی سلوچ، روایت دردمندانۀ سیر تباه شدن یک خانوادۀ روستایی در ارتباط با زمین است. داستان در شرایط اجتماعی خاص، یعنی تحولات مربوط به انقلاب سفید و اصلاحات ارضی اتفاق می افتد و یک طبقۀ اجتماعی را در ناحیه ای دور افتاده به تصویر می کشد. این داستان، حکایت تلاش برای بقا و کشاکش انسان هایی است که در گیر و دار زمانه گرفتار شده اند. گره داستان زمانی شکل می گیرد که پدر خانواده، «سلوچ»، خانه و زندگی اش را ترک می کند و ناپدید می شود. عزیمت ناگهانی و پیش بینی نشدۀ سلوچ باعث می شود که مشکلات و فقر بیشتری برای مرگان و فرزندانش رقم بخورد. آشفتگی ناشی از رفتن سلوچ، خانه را بیش از پیش با خطراتی که از چندی پیش خانواده را تهدید می کرد، روبرو می کند. اهالی روستا نیز با هجوم آوردن به خانۀ مرگان و تحت فشار قرار دادن او و فرزندانش، عباس و ابراو و هاجر، به کسب منافع خود می اندیشند. بدین ترتیب، مرگان به عنوان زنی تنها مسئول برآوردن نیازهای مادی و عاطفی خانواده می شود و در طول داستان مورد سوء استفادۀ مردان روستا قرار می گیرد.

کتاب جای خالی سلوچ

کتاب جای خالی سلوچ اثر محمود دولت آبادی

دولت آبادی در کتاب جای خالی سلوچ تلاش کرده است تا توصیف دقیقی از وقایع سیاه زمانۀ خود به دست دهد. حاصل این تلاش از یک طرف تصویرهای سیاه و غم باری است از زندگی پر از فقر مردم زحمتکشی که هرچه تلاش می کنند، باز هم دستشان تنگ و خالی است و از طرف دیگر فریاد افشاگرانه ای است علیه پیامدهای سیاسی-اقتصادی اصلاحات ارضی که موجب مهاجرت دسته جمعی روستائیان فقیر و بی زمین به شهرها شد. داستان کتاب جای خالی سلوچ از جمله داستان های اقلیمی به شمار می رود. رسالت نویسنده در این گونه داستان ها به نمایش گذاشتن خصلت ها و سیرت های بشری و مقابله با موقعیت های دشوار و رویارویی با مصائب رومزۀ انسان ها است. این رمان از چند حیث حائز اهمیت است. اول اینکه زبان داستان زبانی خاص و ویژه و آمیزه ای از زبان قدیم خراسان، زبان محلی مردم سبزوار (زادگاه نویسنده)، و قدرت کلام محمود دولت آبادی است. در واقع دولت آبادی با به کار گرفتن گونه ها و ساخت های مختلف زبان ادبی از جمله کهنگی های صرفی و نحوی و استفاده از لغات خاص و بهره گیری از امکانات گویشی، این نثر ابداعی را پدید آورده است. فقر و بی عدالتی، تجاوز به حقوق زنان، تقابل سنت و مدرنیته، مبارزه به خاطر حیات، نقد مناسبات زناشویی، بازگشت به خویشتن و… از مضمون های اصلی این کتاب به شمار می رود.