چطور یک کودک را به کتاب خوانی و مطالعه علاقه‌مند کنیم؟

در دنیای پرتکاپو و استرس‌آور امروزی کمتر چیزی مثل یک کتاب داستان شیرین می‌تواند باعث آرامش بچه‌ها شود. بیشتر مادرها و پدرها دوست دارند فرزندشان بیشتر از آنکه وقتش را با بازی‌های کامپیوتری و گشت‌زدن‌های بیهوده در شبکه‌های اجتماعی سپری کند، طرفدار کتابخوانی و مطالعه باشد. اما همه ما از جذابیت‌های بازی‌های کامپیوتری و همه‌گیر بودن آنها، خبر داریم. به همین دلیل علاقه مند کردن کودک به کتابخوانی کمی سخت به نظر می‌رسد. پس این کار بر عهده والدین است تا کتاب‌ها را به زندگی فرزندانشان هدیه کنند.

چرا خواندن کتاب برای کودکان مفید است؟

شاید همه ما از فواید کتاب خواندن برای بزرگسالان باخبر باشیم. اما مطالعه برای کودکان فایده‌های خاص دیگری هم دارد. اول آنکه مهارت‌های زبانی در کودکانی که کتاب می‌خوانند، سریع‌تر رشد می‌کند. این باعث می‌شود در مدرسه هم نسبت به همسالان خود عملکرد بهتری داشته باشند. همچنین این کودکان روبه‌رو شدن با مشکلات را با خواندن داستان تمرین می‌کنند. پس مشکلات دنیای واقعی را بهتر درک می‌کنند و برای حلشان آماده‌ترند. والدین می‌توانند موقع خواندن کتاب ارزش‌های والا و مهم انسانی را به فرزندانشان آموزش دهند. خیلی از مفاهیم پیچیده انسانی مانند عدالت، اخلاقیات، عشق به دیگران و آزادی با خواندن یک داستان قابل فهم‌تر و روشن‌تر می‌شوند. خواندن داستان به رشد تخیل و در نتیجه خلاقیت در کودکان کمک می‌کند. ویژگی که در سرتاسر زندگی به آن نیاز خواهند داشت. جدا از همه اینها شما می‌توانید با کتاب خواندن برای فرزندتان علاوه بر علاقه مند کردن کودک به کتابخوانی رابطه ویژه و گرمی بین خودتان ایجاد کنید. پس اهمیت کتاب خواندن برای کودکان را دست کم نگیرید.

راهکارهایی برای علاقه مند کردن کودک به کتابخوانی

برای علاقه مند کردن کودک به کتابخوانی زور و اجبار خیلی فایده ندارد. این‌طوری ممکن است نتیجه عکس بگیرید. چون اگر کودکی با اجبار کتاب بخواند از لذت خواندن محروم می‌شود. این خاطره بد ممکن است تا پایان عمر همراه فرزندتان بماند و بر زندگی او تاثیر بگذارد. اگر شما هم دوست دارید فرزند دلبندتان را از کودکی با دنیای کتاب و کتابخوانی آشنا کنید، می‌توانید از راهکارهایی که در ادامه معرفی می‌کنیم استفاده کنید:

• الگوی خوبی باشید: بچه‌ها معمولا رفتار بزرگ‌ترها را تکرار می‌کنند. اگر می‌خواهید کودکتان اهل مطالعه باشد چرا از خودتان شروع نمی‌کنید؟ اگر بچه‌ها شما را در حال خواندن کتاب ببینند احتمال دارد ترغیب شوند تا آنها هم کتاب به دست بگیرند. برای شروع می‌توانید مطلب معرفی بهترین کتاب های روانشناسی کودک را ببینید و یک کتاب خوب برای خودتان انتخاب کنید.
• قصه‌های شب را از یاد نبرید: خواندن داستان قبل از خواب می‌تواند به کم کردن استرس و بالا بردن کیفیت خواب کمک کند. به‌علاوه این فرصت مناسبی است تا در پایان روز زمان باکیفیتی را با فرزندتان سپری کنید. می‌توانید داستان را با صدای بلند بخوانید و بعد راجع به آن با کودک خود صحبت کنید. مثلا بپرسید به نظرش در ادامه چه اتفاقی خواهد افتاد؟ اگر کودک به سن مدرسه رسیده می‌توانید گاهی جایتان را عوض کنید و او برای شما داستان بخواند.
• کتاب‌ها را در دسترس نگه دارید: یک کتابخانه نقلی در اتاق فرزندتان درست کنید. لازم نیست همه کتاب‌ها در قفسه باشند. بگذارید کتاب‌ها در دسترس کودکانتان باشند؛ روی میز، روی زمین، حتی کتاب‌های ضد آب را به حمام ببرید. این‌طوری شانس زیادی وجود دارد که کودک کتاب‌ها را بردارد و بخواند؛ حتی اگر شده ده دقیقه. می‌توانید موقع رفتن به مطب دکتر یا هرجایی که وقت اضافه دارید کتابی همراهتان داشته باشید. به این ترتیب علاقه مند کردن کودک به کتابخوانی تدریجی و بدون دردسر انجام می‌گیرد.
• باشگاه کتابخوانی راه بیندازید: می‌توانید با والدین دیگر قرار بگذارید و با هم کتاب بخوانید. این روزها به خاطر همه‌گیری کرونا امکان ملاقات حضوری کم است. اما شاید بتوانید در یک جای باز و با رعایت فاصله جمع شوید و درباره آنچه خواندید با هم حرف بزنید. اگر هم نشد گروه‌ها و ملاقات‌های اینترنتی می‌توانند جایگزین دورهمی‌های حضوری شوند. این کار همزمان هم به علاقه مند کردن کودک به کتابخوانی و هم به رشد کودک کمک می‌کند.

• هر خواندنی خوب است: ممکن است یک کودک به مجلات کودکان علاقه داشته باشد و دیگری کتاب‌های کمیک را ترجیح بدهد. یکی زندگی‌نامه دوست دارد و دیگری از رمان‌های علمی تخیلی لذت می‌برد. همه اینها خوب هستند. هیچ‌کس مطالعه را با شاهکارهای ادبی یا کتاب‌های تخصصی شروع نمی‌کند. بگذارید کودکتان با توجه به سنش و سلیقه‌ای که دارد انتخاب کند. خیلی از کودکان خواندن چیزهای مختلف را امتحان می‌کنند تا سلیقه‌شان را پیدا کنند. به آنها اجازه دهید تا مسیرشان را پیدا کنند.
• کتاب صوتی هم کتاب است: گوش کردن به یک کتاب صوتی هم می‌تواند به اندازه خواندن مفید باشد. خیلی از بچه‌ها با شنیدن راحت‌ترند تا خواندن. برای وقت‌هایی که در ماشین نشستید کتاب‌های صوتی گزینه‌های ایده‌آلی به حساب می‌آیند.
• بخوانید و ببینید: کتاب‌هایی را  انتخاب کنید که فیلمشان هم ساخته شده است. سرگذشت نارنیا، پلی به ترابیتیا و نوشته‌های رولد دال مانند چارلی و کارخانه شکلات‌سازی نمونه‌های خوبی هستند. کتاب را در چند روز با هم بخوانید. حالا وقتش رسیده تا خانوادگی فیلمش را ببینید. این کار می‌تواند فرزندتان را به خواندن بیشتر علاقه‌مند کند.
• از کتابخانه‌های عمومی غافل نشوید: برای کودک خود کارت عضویت در نزدیک‌ترین کتابخانه عمومی را تهیه کنید. خیلی اوقات کتابخانه‌ها برنامه‌های کتابخوانی همراه با بازی و جشن برای بچه‌ها ترتیب می‌دهند. گاهی بهترین دوستی‌ها از دل کلاس‌های کتابخوانی بدست می‌آیند. پس از این برنامه‌ها برای فرزندتان استفاده کنید.
• خودتان کتاب بنویسید: می‌توانید با فرزندتان یک کتاب از ماجراجویی‌هایش بنویسید. هر کاری که فرزندتان انجام می‌دهد از مدرسه رفتن تا خرید و بازی با دوستانش می‌تواند سوژه داستان‌های کتابتان باشد. می‌توانید از عکس یا نقاشی‌های ساده هم برای جذاب‌تر کردن کتابتان استفاده کنید. بگذارید فرزندتان هر خلاقیتی که دوست دارد در این کتاب پیاده کند. به این ترتیب هم کار علاقه مند کردن کودک به کتابخوانی ساده‌تر پیش می‌رود و هم دانش کودک از جهان اطرافش بیشتر می‌شود.

از کجا بفهمیم چه کتابی برای فرزندمان مناسب است؟

تا زمانی‌که بچه‌ها کوچک هستند، چیزهایی را می‌خوانند که شما برایشان انتخاب می‌کنید. این انتخاب می‌تواند در علاقه مند کردن کودک به کتابخوانی تاثیرگذار باشد. قبل از انتخاب می‌توانید 10 کتاب پرفروش برای کودکان را پیدا کنید و آنها را برایش بخوانید. بچه‌های کوچک‌تر معمولا کم‌حوصله‌تر هستند. پس داستان‌هایشان هم کوتاه‌ترند. البته نیاز نیست خیلی نگران باشید چرا که به مرور سلیقه فرزندتان را پیدا می‌کنید. موقع خرید کتاب کودک می‌توانید فرزندتان را با خود همراه کنید تا ببینید چه کتاب‌هایی بیشتر او را به هیجان می‌آورند. همچنین می‌توانید از فروشنده‌ها هم کمک بگیرید تا راحت‌تر انتخاب کنید. نویسنده‌های محبوب کودکان را بشناسید و به‌طور کل موقع خرید کتاب برای کودک خود فعالانه عمل کنید.

در مورد خرید کتاب نوجوان بیشتر انتخاب با خودشان است. البته شما هم می‌توانید پیشنهادهای خودتان را داشته باشید. بد نیست تا در جریان کتاب‌های روز باشید. با کمی جست‌وجو می‌توانید بفهمید کدام کتاب‌ها محبوب‌ترند. رمان‌های جذابی که نوجوانان باید بخوانند را بشناسید تا بتوانید پیشنهادهای خوبی بدهید. می‌توانید همراه با آنها بخوانید. مثلا اگر فرزندتان در حال خواندن رمان هری پاتر است می‌توانید همزمان با او این رمان را شروع کنید و درباره‌اش با هم صحبت کنید. به این صورت کتاب خواندن را از یک کار انفرادی به فعالیتی خانوادگی تبدیل می‌کنید.

کلام آخر

شاید علاقه مند کردن کودک به کتابخوانی کار چندان ساده‌ای نباشد. این کار به صبر و حوصله زیادی احتیاج دارد. بچه‌ها لزوما مجبور نیستند به چیزهایی که والدینشان می‌پسندند علاقه نشان دهند. اما صبر و حوصله والدین کلید حل این معماست. لازم نیست کتاب خواندن را به مسئله‌ای بغرنج و پیچیده تبدیل کنید. با فرزندتان همراه شوید و بگذارید کتاب‌ها و داستان‌ها جادوی خودشان را بکنند.