بهترین زمان آموزش زبان به کودک چند سالگی است؟
آیا دوست دارید تا فرزندتان زبان دومی بلد باشد و راحت بتواند به این زبان صحبت کند؟ آیا این رویا را در سر می‌پرورانید که پسرتان بدون زحمت چند زبان را به صورت همزمان صحبت کند، در حالی که به زبان مادری نیز کاملا مسلط است؟
عالی! پس از چه زمانی باید شروع به تشویق آنها برای شروع یادگیری یک زبان خارجی کنید؟ آیا به محض اینکه آنها می‌توانند صحبت کنند باید این کار را آغاز کنند، یا باید تا زمانی که وارد مدرسه شوند دست نگه دارید؟
خب، همه محققان به چند دلیل موافق‌اند که هر چه کودک زودتر شروع به یادگیری زبان دوم کند، بهتر است. برخی از محققان می‌گویند که مهارت یادگیری زبان دوم در سن 6 یا 7 سالگی یا قبل از آن به اوج خود می‌رسد. اما، همه آنها موافق‌اند که یادگیری یک زبان جدید برای یک کودک بعد از بلوغ بسیار دشوارتر است. در این مقاله، همه دیدگاه‌های رایج و استدلال‌های پشتیبان آنها را مطرح خواهیم کرد تا به شما در اتخاذ آگاهانه‌ترین تصمیم ممکن کمک کنیم.
چرا از 3 یا 4 سالگی شروع کنیم؟
اگر چند سال پیش این سوال را می‌پرسیدید، همه طوری به شما نگاه می‌کردند که انگار یک بیگانه هستید. برای کودکان سه ساله غیرقابل تصور بود که بتوانند زبان دوم را یاد بگیرند، با توجه به اینکه هنوز به زبان مادری خود تسلط ندارند.
اما با این حال، امروزه، یافته‌های تحقیقاتی چیزی کاملا متفاوت را نشان می‌دهند. مطالعات دانشگاه هاروارد تأیید می‌کند که اگر کودکان زبان دوم را در سنین پایین‌تر یاد بگیرند، خلاقیت، مهارت تفکر انتقادی و انعطاف پذیری ذهن به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. اعتقاد بر این است که سال‌های پیش از دبستان، به ویژه سه سال اول زندگی، دوره حیاتی در زندگی کودک است. این زمانی است که پایه‌های نگرش، تفکر و یادگیری در کودکان شکل می‌گیرد.
استفاده از این توانایی طبیعی کودکان را برای یادگیری بیشتر تشویق می‌کند، زیرا یادگیری زبان دوم به آسانی یادگیری زبان اول است. ممکن است در نگاه اول یادگیری زبان دوم کاری سخت و نشدنی باشد، اما در واقع اینطور نیست. مغز انسان چیز شگفت انگیزی است. از لحظه تولد، از طریق راه‌های زیر یادگیری را انجام می‌دهیم:
- دیدن
- چشیدن
- بوییدن
- شنیدن
- لمس کردن
- انجام دادن
بر اساس اطلاعاتی که در چند سال اول زندگی به دست می‌آوریم، همه چیزهایی که یاد گرفته‌ایم بعدها در زندگی بهبود و ترقی پیدا می‌کنند. تحقیقات نشان داده است که 50 درصد از توانایی ما برای یادگیری تا سن 4 سالگی و 30 درصد دیگر در 8 سالگی توسعه می‌یابد. به همین دلیل است که کودکان سه ساله بیشتر از هر سن دیگری برای یادگیری زبان دوم مشتاق هستند. اما با این حال، این بدان معنا نیست که 80 درصد از دانش یا هوش فرد قبل از 8 سالگی شکل می‌گیرد. این تنها به این معنی است که کودکان مسیرهای اصلی یادگیری خود را در چند سال اول زندگی خود توسعه می‌دهند.
مطالعات نشان داده‌اند که هر چه زبان آموز جوان‌تر باشد، بیشتر می‌تواند تلفظ‌ها را درک کند و هجا و آواهای جدید را اجرا کند. علاوه بر این، کودکان در حدود سن سه یا چهار سالگی می‌توانند از طریق بازی یاد بگیرند زیرا هنوز تحت تأثیر حقایق و اطلاعاتی قرار نگرفته‌اند که باید آنها را در ذهن خود حفظ کنند و این چیزی است که با بزرگتر شدن ما اتفاق می‌افتد.
«کودکان دوزبانه که از سنین پایین زبان دوم را یاد می‌گیرند، در هر دو زبان بومی به نظر می‌رسند.»
پس از سال‌های نوجوانی، مغز تغییر می‌کند و یادگیری یک زبان خارجی را برای افراد در این سنین بسیار چالش برانگیز می‌کند. این بدان معنا نیست که آنها نمی‌توانند زبان دوم را یاد بگیرند. از آنجایی که مکانیسم‌هایی که به یادگیری زبان کمک می‌کند در این سنین مانند سنین 2 تا 5 سالگی نیست، آنها نمی‌توانند این کار را مانند یک کودک انجام دهند.
یادگیری زبان دوم در محیط خانواده بسیار موثرتر از محیط کلاس‌ها برای بچه‌ها است و علاوه بر تسلط بیشتر، کودکان دوزبانه نه تنها به دو زبان زودتر از سایر همسالان تک زبان صحبت می‌کنند، بلکه در انجام کارهایی که نیاز به تغییر توجه دارند نیز بهتر عمل می‌کنند. همچنین، تحقیقات نشان داده است که کودکانی که ابتدا به زبان مادری خود تسلط داشتند و سپس زبان دوم را آموختند، به زبان خارجی مسلط شدند اما هرگز نتوانستند به سطح برتری برسند که هر دو زبان را به صورت همزمان یاد گرفته‌اند.
- بیشتر بخوانید: بهترین روش برای آموزش الفبا به کودکان چیست؟
بچه‌های خانواده‌های دو زبانه چطور؟
همه چیز به موقعیتی که خانواده در آن قرار دارد بستگی دارد. برای مثال، کودکی که از یک مادر بریتانیایی و یک پدر ایتالیایی ساکن بریتانیا متولد شده است، می‌تواند از لحظه تولد شروع به یادگیری هر دو زبان کند.
از سوی دیگر، کودکی که در سن مدرسه از آلمان به بریتانیا مهاجرت می‌کند، مجبور است زبان جدید – انگلیسی – را در اسرع وقت یاد بگیرد. این ممکن است چند سال طول بکشد، بسته به سن کودک، تا به سطح انگلیسی زبان مادری برسد. این کار به راحتی یا سریع اتفاق نمی‌افتد، بنابراین توصیه می‌شود والدین، در این موارد، انتظارات بالا (غیر واقعی) در مورد یادگیری زبان دوم نداشته باشند.
چرا در اوایل نوجوانی (11-13 سالگی) باید زبان دوم یاد بگیریم؟
مطالعه‌ای روی 17000 کودک انگلیسی که در مدرسه زبان فرانسه یاد می‌گرفتند، نشان می‌دهد که کودکانی که از سن یازده سالگی شروع به یادگیری کرده‌اند، در آزمون‌های مهارت زبان دوم در مقایسه با آن‌هایی که از حدود هشت سالگی شروع کرده بودند، عملکرد بهتری داشتند. تا کنون، آن مطالعه خاص، بزرگترین مطالعه در بین کودکانی است که در یک محیط کلاس درس زبان خارجی یاد می‌گیرند. این یافته‌ها با مطالعات دیگر بر روی دانش آموزان دانمارکی که در حال یادگیری زبان انگلیسی و کودکان سوئیسی که در حال یادگیری زبان فرانسه مطابقت دارد.
همچنین، مشخص شده است که نوجوانانی که قبل از 15 سالگی یک زبان خارجی را یاد می‌گیرند، تلفظ بهتری از زبان دوم دارند که تقریباً شبیه تلفظ افراد بومی است. اما با این حال، باز هم، هر چه در سن پایین‌تر شروع به یادگیری زبان دوم کنند، بیشتر لهجه‌ای شبیه به زبان مادری پیدا خواهند کرد. از سوی دیگر، کودکان بزرگتر از 15 سال و همچنین بزرگسالان در یادگیری زبان جدید بهتر از کودکان خیلی سن پایین هستند. این به این دلیل است که در کودکان خردسال محدودیت‌های تجربی و شناختی نسبت به نوجوانان و بزرگسالان وجود دارد که به آنها امکان می‌دهد سریع‌تر یاد بگیرند.
اگر زبان دوم جایگزین زبان اول شود چه؟
در این صورت، اگر زبان اول به درستی رشد نکرده باشد و کودک مجبور به یادگیری زبان دوم شود، خطراتی وجود دارد که باید از آن اجتناب کرد.
در واقع والدینی که فرزندان خود را برای صرف زمان بیشتر برای یادگیری زبان دوم تشویق می‌کنند، باید مراقب این موضوع باشند. در این حالت کودک مجبور می‌شود برخی از موضوعات دیگر را کاهش دهد یا حتی آنها را از برنامه یادگیری خود حذف کند تا زمان کافی برای اختصاص دادن به فراگیری زبان دوم پیدا کند. آیا این چیزی است که شما برای فرزندتان می‌خواهید؟ اما با این حال، افراد در سنین بالاتر، یادگیرندگان کارآمدتری هستند و به زمان کمتری برای «فتح» چیزهای جدید نیاز دارند. بنابراین، زمانی که اولویت یادگیری زبان دوم رسیدن به تلفظ درست افراد بومی نباشد، نوجوانان به خوبی این کار را انجام خواهند داد.
در مورد کودکان دوزبانه که کلمات دو زبان خود را با هم ترکیب می‌کنند چطور؟ آیا باید در مورد آن نگران باشید؟
معمولاً کودکانی که در حال یادگیری دو زبان هستند، کلمات را از یک زبان به زبان دیگر منتقل می‌کنند و از ترکیبی از این دو زبان استفاده می‌کنند. این اتفاق چیزی نیست که شما را نگران کند و مطمئناً این نشانه‌ای از درست پیش نرفتن کارها نیست، بنابراین می‌توانید نفس راحتی بکشید.
در واقع، این یک شکل طبیعی استفاده از زبان در میان افرادی است که دو زبان را یاد می‌گیرند و به عنوان شکلی پیچیده و در عین حال غنی از گفتمان تلقی می‌شود. بله، ممکن است برخی افراد درباره این موضوع نظراتی اشتباهی بدهند که آن را مانعی بر سر راه رشد زبان کودکان می‌دانند. اما با این حال، شواهد نشان می‌دهند که همه افراد دوزبانه (بدون توجه به سنشان) هر از گاهی زبان خود را تغییر می‌دهند، که نشانه‌ای از اختلال یا سردرگمی در زبان نیست.
وقتی صحبت از کودکان در سن پیش از دبستان می‌شود که زبان دوم را یاد می‌گیرند، این حالت و تغییر مداوم زبان ممکن است در گفتار آنها رخ دهد. با توجه به اینکه کودکان دو زبانه معمولاً در هر دو زبان به یک اندازه مهارت ندارند، در حین مکالمه با دیگران زبان آنها تغییر می‌کند. آنها گاهی اوقات کلماتی را انتخاب می‌کنند که بیشتر با آنها آشنا هستند، صرف نظر از اینکه از کدام زبان آمده‌اند. این، البته، منجر به ترکیب کردن کلمات از هر دو زبان در یک جمله می‌شود.
همچنین باید توجه داشت که کودکان دوزبانه (حتی دو ساله‌ها) به طرز قابل توجهی با ترجیحات زبانی فردی که با او گفتگو می‌کنند آشنا هستند. این باعث می‌شود که آنها کاملاً قادر به استفاده از هر دو زبان برای رساندن پیام خود به همتایان خود باشند. بنابراین، اگر دیدید که کودکان دوزبانه از زبانی استفاده می‌کنند که طرف مکالمه‌شان بیشتر به آن علاقه دارد، تعجب نکنید!
وقتی کودکان به سن چهار سالگی می‌رسند، کودکان دوزبانه بیشتر متوجه می‌شوند که از کدام زبان در اجتماع و مکان‌های عمومی استفاده کنند. همچنین می‌توانید از آنها انتظار داشته باشید که واژگان کافی در هر دو زبان مادری و زبان دوم خود را یاد گرفته باشند و به جای استفاده ترکیبی از هر دو زبان در مکالمه، بتوانند مکالمه را با یک زبان ادامه دهند. واضح است که بچه‌های کوچک زبان آموزانی با پتانسیل و توانایی‌های زیادی هستند که ما والدین باور نداریم که می‌توانند در سنین پایین این توانایی را داشته باشند!
عوامل زیادی می‌توانند در موفقیت یادگیری زبان دوم در کودکان نقش داشته باشند که روش‌‌های تدریس مورد استفاده در محیط مدرسه جزو برترین آنها هستند. همچنین، زبان آموزان کوچک و دوزبانه بسیار باهوش هستند و به راحتی می‌توانند از یک زبان به زبان دیگر منتقل شوند تا بتوانند طرف مقابل خود برای مکالمه را با جملات و کلمات خود متقاعد کنند.
اگرچه تحقیقات هنوز بر اساس سن مناسب کودک برای شروع یادگیری زبان دوم بی‌نتیجه و متضاد است، اما شما همیشه می‌توانید به کودک نوپای خود فرصت یادگیری بدهید. اگر می‌بینید که آنها برای این کار اشتیاق دارند، بهتر از هر متخصصی می‌دانید که چه کاری باید انجام دهید. به هر حال، همیشه زمان برای یادگیری چیزهای جدید وجود دارد، حتی در سن کمی بالاتر از آنچه عنوان کردیم.
- بیشتر بخوانید: نحوه انتخاب کوله پشتی برای کودکان و نوجوان
