اضطراب جدایی در کودکان چیست؟
اضطراب جدایی در کودکان، مشکلی رایج است که در بین کودکان مختلف بسیار متفاوت است و ممکن است یکی از دلایل گریه کودکان باشد. در برخی نوزادان زمانی که مادر برای مدت زمان کوتاهی از آنها دور می‌شود این حالت ترس و اضطراب رخ می‌دهد، در حالی که برخی دیگر از کودکان در دوران نوپایی و نونهالی این اضطراب را از خود نشان می‌دهند.
اضطراب جدایی چیست؟
اختلال اضطراب جدایی (SAD) وضعیتی است که در آن کودک هنگام دوری از خانه یا جدا شدن از یکی از عزیزان – معمولاً والدین یا سایر افراد مراقبت او – که کودک به او وابسته است، مضطرب و عصبی می‌شود. این حالت در برخی کودکان به صورت مداوم رخ می‌دهد و علائم فیزیکی مانند سردرد یا معده درد در آنها دیده می‌شود. ترس از جدایی باعث ناراحتی شدید کودک می‌شود و ممکن است در فعالیت‌های عادی او مانند رفتن به مدرسه یا بازی با کودکان دیگر اختلال ایجاد کند.
اضطراب جدایی در کودکان بسیار کوچک (کودکان 8 تا 14 ماهه) طبیعی است. بچه‌ها اغلب مرحله‌ای را پشت سر می‌گذارند که مدام به والدین و خصوصا مادر وابسته هستند و در واقع چسبیده‌اند و از افراد و مکان‌های ناآشنا می‌ترسند. شدت این ترس در کودکان بالای 6 سال بیشتر است و حتی ممکن است تا بیش از 4 هفته طول بکشد و اینجاست که کودک به اضطراب جدایی مبتلا شده است.
اضطراب جدایی تقریباً 4 تا 5 درصد از کودکان 7 تا 11 ساله را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این مشکل روحی در نوجوانان کمتر شایع است و حدود 1.3 درصد از نوجوانان را درگیر می‌کند. این مشکل و اختلال روی پسران و دختران اثر یکسان دارد و به یک اندازه در هر دو جنسیت رخ می‌دهد.
علائم اضطراب جدایی در کودکان
در زیر برخی از شایع‌ترین علائم اختلال اضطراب جدایی در کودکان آورده شده است:
- نگرانی غیر واقعی و دائمی مبنی بر اینکه در صورت ترک کودک، اتفاق بدی برای والدین یا مراقب او رخ خواهد داد
- نگرانی غیر واقعی و دائمی که در صورت ترک سرپرست، اتفاق بدی برای کودک رخ خواهد داد
- امتناع از رفتن به مدرسه به منظور ماندن در کنار مراقب
- امتناع از خوابیدن
- ترس از تنها ماندن
- کابوس‌های شبانه با موضوع جدایی
- شب ادراری
- علائم فیزیکی مانند سردرد و معده درد
- عصبانیت‌های مکرر یا خواهش‌های بسیار
- ترس یا احساس گناه زیاد
علل و عوامل اضطراب جدایی در کودکان
علل و عوامل احتمالی اضطراب در کودکان عبارت‌اند از:
- یک اتفاق استرس‌زا یا آسیب‌زای مهم در زندگی کودک، مانند بودن در بیمارستان، مرگ یک عزیز یا حیوان خانگی، یا تغییر محیط (مانند نقل مکان به خانه دیگر یا تغییر مدرسه)
- کودکانی که والدین آنها بیش از حد کنترل‌گر هستند، ممکن است بیشتر در معرض اضطراب جدایی باشند. در واقع، علائم بالا لزوما علائم بیماری نیستند، بلکه نشانه‌ای از اضطراب جدایی والدین می‌تواند باشد و والدین و فرزند در این حالت می‌توانند اضطراب را در یکدیگر بیشتر کنند.
- کودکان مبتلا به اضطراب جدایی اغلب دارای اعضای خانواده با اضطراب یا سایر اختلالات روانی هستند که نشان می‌دهد خطر ابتلا به این اختلال ممکن است ارثی باشد.
- دلبستگی ناایمن به والدین یا مراقبان
- فشار روحی
- سایر اختلالات اضطرابی مانند پنیک اتک، اختلال اضطراب اجتماعی، فوبیا یا آگورافوبیا
- کودکان مبتلا به اضطراب جدایی همچنین ممکن است اختلال وسواس فکری یا افسردگی نیز داشته باشند.
تشخیص اضطراب جدایی
کسی که می‌تواند علائم اختلال اضطراب جدایی را در کودک شما بررسی کند، پزشک او است. زمانی که در مورد علائمی شک داشتید، کودک را نزد پزشک می‌برید و پزشک از پیشینه کودک می‌پرسد و او را معاینه فیزیکی می‌کند. اگرچه هیچ آزمایش آزمایشگاهی خاصی برای تشخیص اختلال اضطراب جدایی وجود ندارد، اما پزشک می‌تواند از آزمایش‌های مختلفی مانند آزمایش خون و سایر اقدامات آزمایشگاهی برای رد کردن بیماری جسمی یا عوارض جانبی دارویی به عنوان علت علائم اضطراب، استفاده کند.
اگر پزشک علائمی از یک بیماری جسمی پیدا نکرد، ممکن است کودک شما را به یک روانپزشک یا روانشناس کودک و نوجوان، متخصصان سلامت روان که به طور ویژه برای تشخیص و درمان بیماری‌های روانی در کودکان و نوجوانان آموزش دیده‌اند، ارجاع دهد. روانپزشکان و روانشناسان از ابزارهای لازم و متدهای خاص برای تشخیص بیماری روانی کودک استفاده می‌کنند. پزشک تشخیص را بر اساس گزارش علائم کودک و مشاهده آنها از نگرش و رفتار کودک ثابت می‌کند.
درمان اضطراب جدایی
اکثر موارد خفیف اختلال اضطراب جدایی نیازی به درمان ندارند. در موارد شدیدتر، یا زمانی که کودک از رفتن به مدرسه امتناع می‌کند و در مورد مقابله با پرخاشگری در کودکان، ممکن است نیاز به درمان باشد. هدف از درمان کاهش اضطراب در کودک، ایجاد احساس امنیت در کودک و آموزش کودک و خانواده در مورد نیاز به جدایی طبیعی است. درمان‌هایی که ممکن است مورد استفاده قرار گیرند عبارت‌اند از:
- درمان شناختی رفتاری (CBT): درمان شناختی رفتاری که به عنوان گفتار درمانی نیز شناخته می‌شود، گزینه اصلی درمان اضطراب جدایی است. تمرکز در این درمان این است که به کودک کمک کنیم تا جدا شدن از مراقب خود را بدون اینکه جدایی باعث ناراحتی یا اختلال در عملکردش شود، مدیریت کند. این درمان برای تغییر شکل تفکر (شناخت) کودک استفاده می‌شود تا رفتار او در قبال این موضوع منطقی شود. خانواده درمانی همچنین ممکن است به آموزش خانواده در مورد این اختلال کمک کند و به اعضای خانواده کمک کند تا از کودک در دوران اضطراب حمایت کند.
- دارو: داروهای ضد افسردگی یا سایر داروهای ضد اضطراب ممکن است برای درمان موارد شدید اضطراب جدایی استفاده شوند.
- مداخله مدرسه: پزشکان بهداشت روان در مدرسه‌ی فرزند شما می‌توانند برای مدیریت علائم اضطراب جدایی به او کمک کنند تا درمان شود.
- کارهایی که والدین می‌توانند انجام دهند: با درمانگر فرزندتان صحبت کنید تا بهتر درک کنید که اضطراب جدایی چگونه روی زندگی روزمره فرزندتان تأثیر می‌گذارد. مطمئن شوید فرزندتان طبق برنامه در جلسات درمانی شرکت می‌کند. درمان منظم منجر به نتایج بهتر خواهد شد. در پی این باشید که چه چیزی باعث تشدید علائم اضطراب کودک شما می‌شود و از تکنیک‌های درمانی برای کمک به فرزندتان برای مدیریت احساسات خود در خانه یا مدرسه استفاده کنید.
پیشگیری از اضطراب جدایی
هیچ راه شناخته شده‌ای برای پیشگیری از اضطراب جدایی وجود ندارد، اما شناختن علائم و اقدام برای درمان آنها می‌تواند پریشانی را کاهش دهد و از مشکلات مرتبط با نرفتن به مدرسه در کودکان جلوگیری کند. علاوه بر این، تقویت استقلال و عزت نفس کودک از طریق حمایت و تایید کودک ممکن است به پیشگیری از اضطراب او در آینده کمک کند.
کودک پس از اضطراب جدایی
اکثر کودکان مبتلا به اضطراب جدایی بهتر می‌شوند، اگرچه علائم آنها ممکن است برای سالیان متمادی عود کند، به ویژه در موقعیت‌های استرس‌زا. در صورتی که درمان را زود شروع کنید و البته کل خانواده در این مسیر کودک را همراهی کند، می‌تواند نتیجه موفقیت‌آمیزتر شود.
برای کودکان سن پایین‌تر می‌توانید درمان را با اسباب بازی‌های ضد استرس همراه کنید و استرس را در کودک خود کاهش دهید.
