چگونه شطرنج را به کودکان یاد دهیم؟
شطرنج یک بازی عالی است که این توانایی را دارد که به کودکان بیاموزد چگونه استراتژیک فکر کنند و موقعیت‌ها را تجزیه و تحلیل کنند. در واقع این موارد از ابتدایی‌ترین مزایای بازی با شطرنج برای کودکان هستند. کودکان در بازی با شطرنج با مفاهیم مهره‌ها و نحوه حرکت دادن آنها آشنا می‌شوند و زمانی که به این بازی مسلط می‌شوند، می‌توانند به عنوان فردی حرفه‌ای در مسابقات داخلی و جهانی شطرنج نیز حضور پیدا کنند. برای دستیابی به این دستاورد، به کودک خود اجازه دهید تا با هر میزان سرعتی این بازی را یاد بگیرد و همیشه مشوق او باشید و در یاد دادن این بازی به او صبر پیشه کنید. مطمئنا یکی از اهداف شما در یاد دادن شطرنج به کودکتان این است که او را سرگرم کنید و همچنین مهارت‌های او را گسترش دهید.
اگر انتخاب شما در زمان خرید بردگیم بازی شطرنج است و می‌خواهید این بازی را به کودکتان یاد دهید، این مقاله را تا انتها بخوانید. در این مقاله روش آموزش شطرنج به کودکان را شرح خواهیم داد.
معرفی صفحه شطرنج
صفحه شطرنج را به طور کامل برای کودک خود توضیح دهید. یک صفحه شطرنج دارای 8 ردیف و 8 ستون است. در مجموع 64 مربع در این صفحه شطرنجی وجود دارد. نیمی از مربع‌ها به رنگ روشن و نیمی از مربع‌ها به رنگ تیره هستند. اگر صفحه شطرنج ندارید، می‌توانید آن را روی تخته وایت‌بورد یا تخته گچی بکشید.
- اگر در کلاس درس این کار را انجام می‌دهید، شماره گذاری مربع‌های افقی از 1 تا 8 و حروف مربع‌های عمودی از “a” به “h” به شما در اول کار بسیار کمک خواهد کرد.
آموزش مهره‌ها را شروع کنید
سرباز، اسب، رخ، فیل، وزیر و شاه را به کودک خود توضیح دهید. به تفاوت‌ها در ظاهر هر مهره توجه کنید. مهره‌ها را روی تخته شطرنج قرار دهید تا کودک بتواند موقعیت درست آنها را ببیند.
- مهره اسب که به آن شوآلیه نیز گفته می‌شود، درست مانند اسب است.
- فیل چیزی شبیه کلاه دارد.
- شاه مهم‌ترین مهره است زیرا هدف بازی زدن شاه حریف است.
- به تفاوت شکل مهره‌های وزیر و شاه اشاره کنید.
- به اشکالی که شبیه به دیوار قلعه است، رخ گفته می‌شود.
حرکات مهره‌ها را توضیح دهید
تمام مهره‌ها را توضیح دهید و به صورت کامل نحوه حرکت آنها روی صفحه شطرنج را شرح دهید. قبل از اینکه به بخش آموزش بروید، حتما مطمئن شوید که کودک شما تمام حرکات را یاد گرفته و سوالی در ذهن ندارد.
- سرباز به صورت مستقیم در ستون خود حرکت می‌کند و می‌تواند در حرکت اول خود یک یا دو حرکت به جلو برود، اما بعد از حرکت اول تنها می‌تواند یک خانه جابه‌جا شود. سرباز تنها زمانی می‌تواند مهره‌ای را بزند که به صورت مورب حرکت کند و هرگز نمی‌تواند به عقب حرکت کند.
- اسب تنها مهره‌ای است که می‌تواند از روی مهره‌ای دیگر بپرد. این مهره به شکل “L” حرکت می‌کند و می‌تواند 2 فاصله را به صورت افقی و سپس یک مربع را به صورت عمودی حرکت کند یا می‌تواند 2 فاصله را به صورت عمودی و سپس یک مربع را به صورت افقی حرکت کند.
- فیل می‌تواند به صورت مورب در قطر و هر تعداد مربع حرکت کند.
- رخ‌ها می‌توانند در هر تعداد مربع به جلو، عقب یا افقی حرکت کنند. رخ نمی‌تواند به صورت مورب حرکت کند.
- وزیر می‌تواند در هر جهت و هر تعداد مربع حرکت کند. این مهره شطرنج یکی از قوی‌ترین مهره‌ها است.
- شاه را می‌توان به اندازه‌ی یک مربع از صفحه شطرنج و در هر جهت حرکت دهید، اما دو شاه هرگز نمی‌توانند در کنار هم باشند.
تمام مهره‌ها را روی صفحه شطرنج قرار دهید
صفحه شطرنج را با تمام مهره‌هایش آماده کنید. فرزند شما باید بتواند هر قطعه را با نام تشخیص دهد. هنگامی که نام مهره‌ها را گفت، تمرکز را روی حرکت مهره‌ها بگذارید. به صورت کلی صفحه شطرنج باید به این صورت چیده شود:
- هر بازیکن 8 سرباز دارد که در ردیف‌های 2 و 7 قرار می‌گیرند.
- رخ‌ها در ستون A و H ردیف‌های 1 و 8 قرار می‌گیرند.
- وزیرها در ستون D از ردیف‌های 8 و 1 قرار می‌گیرند.
- فیل‌ها در ستون C و F ردیف 8 و 1 قرار می‌گیرند.
- اسب‌ها در ستون B و G ردیف 8 و 1 قرار می‌گیرند.
- شاه‌ها در ستون E از ردیف‌های 8 و 1 قرار می‌گیرند.
انجام بازی برای آموزش حرکات
بازی را با سربازها آغاز کنید. صفحه شطرنج را فقط با سربازها پر کنید. هدف این بازی این است که هر تعداد از سربازهای خود را به طرف مقابل صفحه برسانید. اگر دو سرباز به هم برسند و نتوانند حرکت کنند، گیر می‌کنند. به کودک یادآوری کنید که سرباز فقط می‌تواند یک فاصله به جلو حرکت کند مگر اینکه سرباز حریف جلوی آن را بگیرد. اگر سرباز حریف جلوی آن را گرفت، می‌تواند یک مربع به صورت مورب حرکت کند.
- هدف از این مدل بازی این است که ببینیم چه کسی می‌تواند ابتدا یک سرباز را به طرف دیگر منتقل کند.
- به کودک یادآوری کنید که سرباز سفید ابتدا حرکت می‌کند و سربازها می‌توانند در اولین حرکت دو مربع را طی کنند.
- این کار به کودک شما کمک می‌کند تا بازی با سرباز را یاد بگیرد.
فیل‌ها را به صفحه اضافه کنید
هنگامی که کودک به خوبی حرکت سربازها در صفحه شطرنج را درک کرد، فیل‌ها را به بازی اضافه کنید. هدف از این کار درست مانند هدف مرحله قبل است. به کودک یادآوری کنید که فیل‌ها فقط می‌توانند به صورت مورب حرکت کنند. این بازی به کودک می‌آموزد:
- از سربازهای خود برای محافظت از اسب‌های خود استفاده کند.
- بهترین زمان برای خارج شدن فیل از پشت سربازها را یاد می‌گیرد.
- اسب‌های خود را پشت سربازهای حریف خود قرار دهد.
- محدودیت‌های حرکتی اسب که به آن تنها اجازه می‌دهد به صورت مورب روی صفحه جابجا شود را، درک کند.
رخ‌ها را معرفی کنید
رخ‌ها، اسب‌ها و سربازها را روی صفحه شطرنج قرار دهید. هنوز هدف این است که یک سرباز را تا آن طرف صفحه ببریم. به کودک یادآوری کنید که رخ می‌تواند هر تعداد مربع را به صورت عمودی یا افقی حرکت کند، اما نمی‌تواند از روی مهره‌های دیگر بپرد.
- کودک باید اهمیت نگه داشتن رخ را تا پایان بازی بیاموزد.
- در این مرحله، کودک باید شروع به دیدن تفاوت بین زدن مهره حریف و برنده شدن در بازی واقعی کند.
اسب‌ها را روی صفحه قرار دهید
به کودک اجازه دهید اسب‌ها را روی صفحه خالی حرکت دهد. حرکت “L” تنها مختص به اسب است و ممکن است یادگیری آن کمی زمان ببرد. یک نقطه از صفحه را انتخاب کنید که کودک برای تکان دادن اسب به آن نیاز دارد. از فرزند خود بخواهید تعداد حرکاتی که اسب می‌تواند انجام دهد تا به آن نقطه برسد را به شما نشان دهد.
- هنگامی که کودک شما با حرکت اسب کنار آمد، سربازها را اضافه کنید و مانند سایر مهره‌ها یک بازی انجام دهید.
با اسب‌ها، رخ‌ها، فیل‌ها و سربازها بازی کنید
صفحه شطرنج را با تمام این مهره‌ها بچینید. هدف همچنان این است که ابتدا یک سرباز را به طرف مقابل برسانیم. این یک بازی پیچیده است، اما کودک شما باید برای آن آماده باشد زیرا درک بازی شطرنج به تدریج به وجود می‌آید و خب این یکی از ویژگی‌های بردگیم‌های عالی است.
- کودک باید شروع به یادگیری الگوهای مختلف و نحوه کار با این مهره‌ها کند.
- اگر کودک شما مشکل دارد، می‌توانید به سمت بازی‌های ساده‌تر بروید. فرزند شما باید در هر مرحله با سرعت خودش پیشرفت کند.
با وزیر، شاه، سرباز و رخ بازی کنید
این بازی به شما اجازه می‌دهد تا مفهوم کیش و مات را برای کودک خود تعریف کنید. کیش یعنی شاه در خطر است. مات به این معنی است که شاه دیگر نمی‌تواند جایی حرکت کند. برای یادگیری این مفاهیم، فقط 4 سرباز برای هر بازیکن به بازی اضافه کنید.
- به کودک خود یادآوری کنید که همیشه ابتدا مهره سفید حرکت می‌کند و وقتی دستش را از روی یک مهره بردارد، حرکتش تمام می‌شود.
- روی حرکاتی که شاه و وزیر می‌توانند انجام دهند تمرکز کنید.
یک بازی کامل شطرنج انجام دهید
اگر کودک شما تمام حرکات مهره‌ها را یاد گرفت و با آنها راحت است، از او بخواهید تا با تمام مهره‌ها بازی کنید. هدف این بازی زدن شاه حریف است. به فرزندتان یادآوری کنید که تنها با یک سرباز می‌توانید وزیر حرف را بزنید.
- باز هم، اگر فرزندتان می‌خواهد به بازی‌های ساده‌تر بازگردد، به او اجازه دهید این کار را انجام دهد.
تمرکز بر حرکات دشوارتر
پیشرفت حرکات سرباز را توضیح دهید. یک سرباز زمانی که به طرف دیگر صفحه شطرنج می‌رسد پیشرفت حرکتی پیدا می‌کند. در این موقعیت است که می‌تواند در جایگاه وزیر، رخ، اسب یا فیل قرار بگیرد. هنگامی که سرباز به طرف دیگر رسید، می‌توانید آن را با مهره مورد نظر خود جایگزین کنید. سربازها معمولاً به وزیر ارتقا پیدا می‌کنند.
- شما می‌توانید در میان مهره‌های خود بیش از یک وزیر داشته باشید.
- برای توضیح این موضوع به فرزند خود می‌توانید بگویید، “اگر سرباز شما به آن طرف صفحه برسد، می‌تواند به یک مهره متفاوت تبدیل شود و این شما هستید که می‌توانید این مهره را انتخاب کنید که معمولا بهتر است وزیر باشد.”
آنپاسان را توضیح دهید
آنپاسان زمانی اتفاق می‌افتد که بازیکن در حرکت اول سرباز را دو فاصله جابه‌جا می‌کند و سرباز در کنار سرباز حریف قرار می‌گیرد. اگر این اتفاق بیفتد، حریف می‌تواند از سرباز خود برای زدن سرباز شما استفاده کند. حریف شما باید سرباز شما را در حرکت بعدی بزند. اگر سرباز در حرکت بعدی زده نشود، سرباز شما می‌تواند در جریان بازی باقی بماند.
- این حرکت ممکن است هرگز به طور طبیعی اتفاق نیفتد. برای نشان دادن این که چگونه این اتفاق می‌افتد، بازی را خودتان بچینید.
- یک سرباز هرگز نمی‌تواند به مهره شاه تبدیل شود.
منظور از “قلعه سازی” را توضیح دهید
قلعه‌سازی شامل حرکت همزمان شاه و رخ می‌شود. اگر چیزی بین شاه و رخ (قلعه) وجود نداشته باشد و هیچ یک از مهره‌ها هنوز جابجا نشده باشند، این حرکت می‌تواند اتفاق بیفتد. شاه دو فضا به سمت رخ حرکت می‌کند و سپس رخ به طرف شاه می‌رود.
- شاه و رخ باید در موقعیت اصلی خود برای قلعه باشند.
- اگر شاه تحت کنترل مهره‌های حریف باشد، نمی‌توانید قلعه بسازید.
معلم خوبی باشید
یادگیری شطرنج را برای کودک خود سرگرم کننده کنید. در مورد مهره‌های بازی مثل سربازان جنگ صحبت کنید و بازی را به عنوان یک نبرد توصیف کنید. همچنین می‌توانید یک خط داستانی کامل برای این نبرد بسازید تا هیجان بازی را برای کودک خود افزایش دهید. اگر فرزند شما به فناوری علاقه دارد، بازی‌های رایانه‌ای، بازی‌های ویدیویی و اپلیکیشن‌ها، بازی‌های شطرنج آنلاین نیز وجود دارند که می‌توانند از آنها برای یادگیری شطرنج استفاده کنند.
- این بازی‌ها برای آموزش استراتژی نیز مفید هستند و می‌توانند سناریوهای مختلفی را به کودک شما آموزش دهند.
به کودک خود دلگرمی بدهید
وقتی فرزندتان کاری را انجام می‌دهد، او را تمجید کنید. بزرگ یا کوچک بودنش فرقی نمی‌کند. یادگیری نحوه حرکت شاه و چیدمان صفحه شطرنج خود یک دستاورد بزرگی برای کودک شما است. همچنین اگر فرزندتان در این بازی خوب نیست، او را تشویق کنید.
- می‌توانید به او بگویید: “اشکال ندارد که برنده نشدی. در طول بازی حرکات خوبی با اسب و فیل انجام دادی.”
به آنها اجازه دهید اشتباه کنند
بازی کنید و قوانین را در حین بازی به آنها آموزش دهید. اگر حرکات غیرقانونی انجام دادند آنها را اصلاح کنید. برای اینکه آنها را تشویق کنید، بگذارید چند حرکت اشتباه نیز انجام دهند. اشتباهات عمدی مرتکب شوید و به آنها فرصت دهید تا در چند بازی پیروز شوند.
- بازی و تجربه سناریوهای مختلف راهی عالی برای یادگیری حرکات اولیه توسط فرزندتان است.
- به کودک خود تاکید کنید که یادگیری یک فرآیند مادام‌العمر است و آنها باید همیشه مهارت خود در این بازی را بهبود دهند.
بیشتر بخوانید: تاریخچه‌ی کامل بردگیم‌ها
