مهارت حل مسئله در کودکان؛ چگونه آن را تقویت کنیم؟
اگر کودک شما در حل کردن سوالات درس ریاضی مشکل دارد و یا اینکه یادش می‌رود که غذای خود را بخورد، همگی اینها به مهارتی به نام حل مسئله و عدم وجود آن در فرزند شما مربوط می‌شود، که به او کمک می‌کند تا زندگی خود را بهتر مدیریت کند.
مطالعه‌ای در سال 2010 انجام شد که نشان می‌دهد کودکانی که مهارت حل مسئله ندارند ممکن است در معرض خطر افسردگی و خودکشی باشند. به همین خاطر، خوب است که به عنوان والدین آموزش این مهارت و تقویت آن را در دوران کودکی آغاز کنید و به کودک خود کمک کنید تا مهارت خود را در حل مسئله بهبود دهد.
چرا مهارت حل مسئله مهم است؟
بچه‌ها هر روز با مشکلات مختلفی روبرو می‌شوند، از مشکلات تحصیلی گرفته تا مشکلات فیزیکی در زمین ورزش. اما با این حال، تعداد کمی از آنها فرمولی برای حل آن مشکلات دارند.
کودکانی که فاقد مهارت در حل مسئله هستند ممکن است در مواجهه با مشکل از اقدامی کارساز اجتناب کنند. به جای صرف انرژی برای حل مشکل، ممکن است وقت خود را صرف اجتناب از این موضوع کنند و به اصطلاح صورت مسئله را پاک کنند. به همین دلیل است که بسیاری از بچه‌ها از مدرسه عقب می‌مانند یا به دنبال گسترش دایره دوستان خود می‌روند.
کودکانی که فاقد مهارت حل مسئله هستند، بدون شناختِ انتخاب‌های خود وارد عمل می‌شوند. کودکی ممکن است همسال خود را به دلیل جلو زدن از صف بزند، زیرا او از راه دیگری برای حل مشکل خود خبر ندارد و البته که غیر از زدن راه‌حل دیگری به ذهنش نمی‌رسد. یا ممکن است زمانی که مورد تمسخر قرار می‌گیرند از کلاس خارج شوند، زیرا نمی‌توانند راه دیگری برای متوقف کردن آن پیدا کنند. این انتخاب‌های تکانشی ممکن است در درازمدت مشکلات بزرگتری برای آنها به وجود آورند که در واقع باعث لطمه خوردن تمام مهارت‌های اجتماعی برای کودکان می‌شود.
5 مرحله حل مسئله
کودکانی که احساس ناامیدی یا دست‌پاچگی می‌کنند، اغلب برای حل مشکل تلاش نمی‌کنند. اما زمانی که به آنها فرمول روشنی برای حل مشکلات بدهید، نسبت به توانایی خود برای حل مشکلات اطمینان بیشتری پیدا خواهند کرد. در ادامه مراحل حل مسئله را بیان خواهیم کرد که می‌توانید این مراحل را به کودک خود بیاموزید:
- مشکل را شناسایی کنید. بیان مشکل با صدای بلند می‌تواند تفاوت بزرگی برای کودکانی ایجاد کند که احساس می‌کنند که در مشکل گیر کردهاند. به کودک خود کمک کنید تا مشکل را بیان کند، سوالاتی مانند این موارد را از او بپرسید: “آیا کسی را نداری که در تعطیلات با او بازی کنی؟” یا “آیا نسبت به پیشرفت در کلاس ریاضی شک داری؟”
- حداقل پنج راه‌حل ممکن را ارائه دهید. طوفان فکری راه‌های ممکن برای حل مشکل را مشخص می‌کند. تأکید کنید که همه راه‌حل‌ها لزوماً نیازی به ایده‌های بسیار جذاب و خاص ندارند (حداقل نه در این مرحله). به فرزندتان کمک کنید تا راه‌حل‌های خود را بیان کند و اجازه دهید تا تمام ایده‌های خود را ارائه دهد. حتی یک پاسخ احمقانه یا ایده دور از ذهن یک راه‌حل می‌تواند باشد. نکته کلیدی این است که به آنها کمک کنید تا ببینند که با کمی خلاقیت می‌توانند راه‌حل‌های مختلفی پیدا کنند.
- مزایا و معایب هر راه‌حل را مشخص کنید. به فرزندتان کمک کنید تا پیامدهای مثبت و منفی احتمالی را برای هر راه‌حل که شناسایی کرده است شناسایی کند.
- راه‌حلی را انتخاب کنید. هنگامی که فرزندتان پیامدهای مثبت و منفی احتمالی را ارزیابی کرد، او را تشویق کنید تا یکی از راه‌حل‌ها را انتخاب کند.
- راه‌حل را امتحان کنید. به آنها بگویید راه‌حل انتخابی خود را امتحان کنند و ببینند چه اتفاقی می‌افتد. اگر درست نشد، آنها همیشه می‌توانند راه‌حل دیگری را از لیستی که در مرحله دو ایجاد کردهاند امتحان کنند.
بیشتر بخوانید: بازی با شطرنج چه مزایایی برای کودک دارد؟
حل مسائل را تمرین کنید
وقتی مشکلاتی پیش می‌آید، برای حل مشکلات فرزندتان به جای او عجله نکنید. درعوض، به آنها کمک کنید تا مراحل حل مشکل را طی کنند. هنگامی که به کمک نیاز دارند، آنها را راهنمایی کنید، اما آنها را تشویق کنید تا مشکلات را خودشان حل کنند. اگر قادر به ارائه راه‌حلی نیستند، وارد عمل شوید و به آنها کمک کنید تا به راه‌حلی مناسب فکر کنند. اما به هیچ وجه راه‌حل را به آنها ارائه ندهید و بگذارید تا خودشان این راه را طی کنند.
هنگامی که با مسائل رفتاری مواجه می‌شوید، از رویکرد حل مسئله استفاده کنید. کنار کودک خود بنشینید و بگویید: “اخیراً در انجام تکالیف خود با مشکل مواجه شدی. بیا با هم این مشکل را حل کنیم.” ممکن است نیاز باشد که از پیامدهای این رفتار نادرست به کودکتان بگویید، اما در عین حال به او بگویید که در صورت یافتن راه‌حل می‌تواند از بروز دوباره این مشکل جلوگیری کند.
از یک رویکرد حل مسئله برای کمک به استقلال بیشتر فرزندتان استفاده کنید. اگر کودک شما فراموش کرد که بند کفش‌های فوتبالش را ببندد، از او بپرسید: “چه کاری می‌توانم انجام دهم تا مطمئن شویم این اتفاق دیگر تکرار نمی‌شود؟” اجازه دهید که آنها برای خلق ایده و راه‌حل‌های احتمالی تلاش کنند.
بچه‌ها اغلب راه‌حل‌های خلاقانه ارائه می‌دهند. بنابراین آنها ممکن است بگویند، “یادداشتی می‌نویسم و آن را روی در می‌چسبانم تا یادم باشد قبل از رفتن بند کفش‌ها را ببندم” یا “من شب قبل کیف ورزشی‌ام را آماده می‌کنم و یک چک لیست برای یادآوری آنچه در کیف باید باشد و باید انجام دهم را نیز در کنار آن قرار می‌دهم.” هنگامی که فرزندتان مهارت حل مسئله را تمرین می‌کند، او را مدام تحسین و تمجید کنید تا برای بهبود این مهارت انگیزه‌ای پیدا کند.
اجازه دهید تا کودکتان با عواقب نداشتن حل مسئله مواجه شود
پیامدهای طبیعی نیز ممکن است مهارت حل مسئله را در کودک شما تقویت کنند. بنابراین زمانی که مناسب است، اجازه دهید فرزندتان با عواقب طبیعی عمل خود روبرو شود. فقط برای این کار باید مطمئن شوید که این پیامدها برای کودک شما خطری ندارند.
به عنوان مثال، اگر فرزند شما می‌خواهید تمام پول خود را در همان ساعت‌های اولیه بازی خرج کند، به او اجازه دهید در 10 دقیقه اولی که در یک شهربازی هستید، تمام پول خود را خرج کند. سپس باید بگذارید تا باقی روز را بدون صرف هیچ هزینه‌ای بگذراند و این می‌تواند به این معنی باشد که دیگر بازی‌ای انجام نمی‌دهد.
این کار می‌تواند به آنها کمک کند تا برای خل این مشکل راهی پیدا کنند و خب در اصل به آنها کمک می‌کند تا در آینده انتخاب‌های بهتری داشته باشند. این پیامدهای طبیعی را به عنوان یک ابزار آموزشی برای کمک به تقویت حل مسئله در نظر بگیرید.
بیشتر بخوانید: با مزایای بردگیم‌ها برای کودکان آشنا شوید
