آیا بازی با عروسک به ایجاد همدلی و مهارت‌های اجتماعی کودکان کمک می‌کند
طبق مطالعه‌ای که اخیرا انجام شده، نواحی مغزی که مسئول مهارت‌های اجتماعی در کودکان و همدلی در آنها هستند، هنگام بازی کودک با عروسک‌ها فعال می‌شوند. این نتیجه‌گیری صرف نظر از اینکه کودکان به تنهایی یا با شخص دیگری بازی می‌کند، برای همه صدق می‌کند.
این یافته‌ها به والدین این اطمینان را می‌دهد که حتی زمانی که کودک تحت آموزش مهارت‌های اجتماعی نیست، مانند دوران کووید-19، هنوز فرصتی برای تمرین و توسعه مهارت‌های اجتماعی در هنگام بازی کردن و آن هم به تنهایی وجود دارد.
مطالعات در این باره چه می‌گویند؟
این تحقیق که در اکتبر 2020 در Frontiers in Human Neuroscience منتشر شد، 33 کودک 4 تا 8 ساله را در طول دوره‌های مشخصی از بازی مورد مطالعه قرار داد. محققان دانشگاه کاردیف مشاهده کردند که کودکان به طور متناوب بین بازی با عروسک‌ها چه به تنهایی، چه در بازی با شخص دیگری (محقق) و چه بازی به تنهایی روی تبلت و بازی با فرد دیگر (محقق) با استفاده از تبلت، این نتیجه را نشان می‌دهند.
در تمام قسمت‌های بازی، بچه‌ها یک کلاه عملکردسنجی و طیف نگاری مادون قرمز (fNIRS) به سر داشتند. این کلاه می‌تواند اطلاعات مربوط به نواحی مغزی را که در حین بازی فعال می‌شوند، جمع آوری کند.
با استفاده از این داده‌ها، محققان توانستند سه حوزه کلیدی را در فعالیت مغزی کودکان شناسایی کنند. آنها شامل شیار گیجگاهی فوقانی خلفی (مسئول پردازش مهارت‌های اجتماعی و همدلی)، قشر جلوی مغز (مسئول عملکرد اجرایی یا کنترل رفتاری) و قشر اوربیتوفرونتال (مرکز پاداش مغز) در نظر گرفته می‌شوند. از میان سه ناحیه مغز شناسایی شده، ناحیه‌ای که پردازش مهارت‌های اجتماعی و همدلی را کنترل می‌کند، داده‌های قابل توجهی در این بررسی نشان داد.
پردازش مهارت‌های اجتماعی و همدلی
پردازش مهارت‌های اجتماعی و همدلی از طریق ناحیه شیار گیجگاهی فوقانی خلفی (pSTS) مغز انجام می‌شود. این مطالعه نشان داد که pSTS هنگام بازی با تبلت یا با عروسک‌ها و زمانی که کودک با شخص دیگری بازی می‌کرد به یک اندازه فعال بود. اما با این حال، در حین بازی انفرادی و بازی با عروسک بسیار بیشتر از بازی در تبلت فعال می‌شد. سارا گرسون، یکی از نویسندگان این مطالعه و مدرس ارشد در دانشکده روانشناسی دانشگاه کاردیف، درباره این موضوع اینگونه می‌گوید:
ناحیه‌ای از مغز که با پردازش مهارت‌های اجتماعی و همدلی مرتبط است، هم زمانی که کودکان با دیگران بازی می‌کنند (در بازی با عروسک و تبلت) و هم زمانی که به تنهایی با عروسک‌ها بازی می‌کنند، فعال است. این نشان می‌دهد که کودکان این فرصت را دارند که مهارت‌های اجتماعی خود را هنگام بازی با عروسک‌ها، حتی زمانی که به تنهایی بازی می‌کنند، تقویت کنند.
کارن آرونیان، متخصص والدین و آموزش، توضیح می‌دهد که توسعه مهارت‌های اجتماعی در کودکان برای انجام درست کارها در دوران بزرگسالی و همچنین ارتباط موثر، همکاری و روابط بین فردی، هم در دوران کودکی و هم در دوران بزرگسالی ضروری است.
آرونیان توضیح می‌دهد که چگونه خرید عروسک می‌تواند به این پیشرفت کمک کند. با بازی با عروسک، کودکان نقش مراقبت کننده را ایفا می‌کنند و همچنین می‌توانند با الگو قرار دادن بزرگترهای خود، نقش‌های خیالی را اجرا کنند. اینها مهارت‌های حیاتی در به وجود آمدن و پرورش یک کودک و بزرگسال همدل و سازگار هستند و اهمیت بازی با عروسک را ثابت می‌کنند.
عملکرد اجرایی
عملکرد اجرایی به نام کنترل رفتاری نیز شناخته می‌شود. تفاوت میزان کنترل رفتاری در شرکت کنندگانی که با تبلت یا عروسک بازی می‌کردند، خیلی زیاد نبود. اما با این حال، کودکان هنگام بازی با شخصی دیگر (محقق)، به جای بازی تنهایی، از کنترل رفتاری بیشتری استفاده می‌کردند.
در واقع این موضوع ثابت می‌کند که کودکان، به ویژه در محدوده سنی بین 4 تا 8 سال، معمولاً رفتار خود را هنگام کار با دیگران بر روی اهداف مشترک، مانند بازی، تنظیم می‌کنند.
پردازش پاداش
قشر اوربیتوفرونتال، مرکز پاداش مغز است. تفاوت آماری معناداری در فعالیت مرکز پاداش مغز بین بازی انفرادی یا بازی مشترک وجود نداشت. همچنین شواهدی مبنی بر اینکه بازی با عروسک یا تبلت بیشتر برای کودکان مفید باشد، وجود نداشت.
اگرچه برخی از کودکان ممکن است یک نوع بازی را به دیگر بازی‌ها و سبک‌های دیگر بازی ترجیح دهند، اما این احتمالاً به دلیل ترجیح شخصی است و در داده‌های این مطالعه خاص نشان داده نمی‌شود.
این برای والدین چه معنایی دارد؟
گرسون اشاره می‌کند که وقتی کودکان امکان و فضا برای تعاملات اجتماعی را از دست می‌دهند، والدین ممکن است نگران رشد اجتماعی آنها شوند. تعطیلی مدارس و فعالیت‌های اجتماعی ناشی از همه‌گیری کرونا، بسیاری از کودکان را خانه‌نشین کرد و امکان قرار گرفتن در محیط‌های اجتماعی را از آنها گرفت. وی در ادامه گفت:
این مطالعه والدین را امیدوار می‌کند که کودکان هنوز می‌توانند مهارت‌های اجتماعی خود را حتی زمانی که منزوی هستند، تمرین کرده و بیاموزند. گرسون توضیح می‌دهد: «برای والدین بسیار خوشحال کننده است که بدانند فرزندانشان هنوز می‌توانند مهارت‌های اجتماعی و همدلی را حتی زمانی که به تنهایی با عروسکشان بازی می‌کنند، تمرین کنند؛ به‌ویژه زمانی که قرارهای بازی و تعامل با همسالان در کمترین حالت ممکن خود قرار دارد.»
در مورد تبلت‌ها چطور؟
اگر دوست دارید فرزندتان از یادگیری مهارت‌های اجتماعی با تبلت بهره‌مند شود، راه‌هایی برای انجام این کار وجود دارد که نیاز به رعایت برخی باید و نباید دارد. این مطالعه از بازی مشترک کودکان با تبلت برای تقویت مهارت‌های اجتماعی و توسعه همدلی پشتیبانی می‌کند، اما از بازی انفرادی پشتیبانی نمی‌کند. احتمالاً تعامل بین بازیکنان چیزی است که این مهارت‌های اجتماعی را توسعه می‌دهند، نه استفاده از خود دستگاه.
آرونیان توضیح می‌دهد:
«دستگاه‌ها نمی‌توانند گفت‌وگوی درونی و ارتباط شنیداری بازی تعاملی و یا رشد شناختی که سواد اجتماعی-عاطفی را تحریک می‌کند، فراهم و جایگزین کنند.»
بیشتر بخوانید: مزایا و معایب موبایل و تبلت برای کودکان
این چه معنایی برای شما دارد؟
اگر فرزند شما قادر به شرکت در فعالیت‌های اجتماعی نیست، با خیال راحت می‌توانید روی خرید اسباب بازی خاص برای تقویت مهارت‌های اجتماعی و همدلی تمرکز کنید. این اسباب بازی، عروسک در انواع مختلف است و خیال شما را بابت تقویت این موارد در کودکتان راحت می‌کند.
اگرچه این مطالعه به طور خاص به بازی عروسک پرداخته است، اما اگر عروسک در دسترس ندارید، وحشت نکنید. دیده شده که بسیاری از کودکان با فیگورها، شخصیت‌های داخل بازی لگو یا مجسمه‌های دیگر برای اجرای سناریوهای تخیلی خود استفاده می‌کنند. این روش نیز می‌تواند راهی موثر برای تمرین مهارت‌های اجتماعی و همدلی در کودک شما باشد.
بیشتر بخوانید: با چه اسباب بازی‌هایی می‌توان اهمیت دادن به دیگران را به کودک آموخت؟
