بازی با شطرنج چه مزایایی برای کودک دارد؟
در صورتی که تا به حال نام شطرنج به گوشتان نخورده (که مطمئنا خورده و بارها آن را در جمع‌های خانوادگی و دوستان به عنوان یک بردگیم مشاهده کردید) و نمی‌دانید که چه مدل بازی‌ای است، باید بگوییم که این یک بازی بسیار استراتژیک از انواع سبک‌های بردگیم است که از دو بازیکن و یک تخته شطرنجی 8×8 متشکل از 64 مهره است. این یک بازی فکری است که برای ماهر شدن در آن نیاز است که سال‌ها تمرین کنید و خود را در تکنیک‌های آن قوی کنید.
اما ممکن است از خود بپرسید که، “مزایای بازی شطرنج چیست؟”
خرید بردگیم در انواع مختلف مزایای بسیاری برای کودکان دارد. اما بازی شطرنج هم برای بزرگسالان و هم برای بچه‌ها فواید زیادی دارد. اکثر این مزایا با توسعه و بهبود عملکردهای شناختی مغز از جمله حل مسئله، تفکر خلاق، برنامه ریزی استراتژیک، تشخیص الگو و مهارت به خاطر سپردن سروکار دارند. همچنین، به افزایش سطح IQ کمک می‌کند و در عین حال به آموزش اخلاق ورزشی و ایجاد اعتماد به نفس و آن هم به صورت زمان کمک می‌کند. ناگفته نماند، که این بازی علاوه بر این مزایا، یک بازی بسیار سرگرم کننده نیز است!
اکنون، بیایید نگاهی دقیق‌تر به این مزایا بیندازیم. ما در مورد چگونگی توسعه و بهبود عملکرد شناختی مغز در اشکال مختلف بازی بحث خواهیم کرد. بنابراین، اگر آماده‌اید در مورد بازی هیجان‌انگیز شطرنج و مزایای آن اطلاعات بیشتری کسب کنید، بیایید شروع کنیم!
1. توانایی تفکر منطقی را توسعه می‌دهد
شطرنج توانایی کودک برای تفکر منطقی را توسعه می‌دهد. بازیکنان باید “خارج از چارچوب” فکر کنند تا شانس خود را برای برنده شدن در بازی افزایش دهند. این نوع تفکر منطقی حس کنجکاوی و شگفتی (درباره جهان) را ترویج می‌دهد که برای همه، به ویژه کودکان، عالی است.
2. اعتماد به نفس را افزایش می‌دهد
بازی شطرنج نه تنها سطح قدرت ذهنی کودکان را افزایش می‌دهد، بلکه حس عزت نفس و اعتماد به نفس را در زمانی که آنها قادر به برنده شدن در چنین بازی چالش برانگیزی می‌شوند، به آنها منتقل می‌کند. این مهارت بسیار فراتر از به کارگیری در بازی شطرنج است و به کودک کمک می‌کند تا در زندگی روزمره خود نیز از این قابلیت به نحو احسن استفاده کند.
3. به درمان اسکیزوفرنی کمک می‌کند
اسکیزوفرنی یک اختلال روانی است که باعث مشکلات جسمی، روانی و عاطفی بسیاری می‌شود. پزشکان در مرکز علوم اعصاب شناختی در فرانسه دریافتند که کودکانی که از این اختلال رنج می‌برند پس از شرکت در بازی شطرنج، بهبود قابل توجهی در وضعیت کلی خود نشان می‌دهند.
4. صبر را به کودک آموزش می‌دهد
در هر بازی شطرنج به طور متوسط 40 حرکت انجام می‌شود که از 20 دقیقه تا چند ساعت طول می‌کشد! محاسبه، برنامه ریزی و اجرای هر حرکت به زمان نیاز دارد. کودکان، نوجوانان، و همچنین بزرگسالان، همه می‌توانند از یادگیری این که صبر در واقع یک فضیلت است و در واقع پیروزی از آن کسانی که صبر دارند، بهره ببرند.
5. باعث رشد شاخه‌های سلول‌های عصبی در مغز می‌شود
شاخه‌های سلول‌های عصبی مانند شاخه‌های درخت در مغز هستند که سیگنال‌ها را از سلول‌های عصبی به نورون‌هایی که به آنها متصل هستند، هدایت می‌کنند. آنها برای عملکرد و رشد مغز حیاتی هستند. نشان داده شده است که بازی شطرنج از سنین پایین به رشد این “شاخه‌ها” کمک می‌کند، بنابراین عملکرد شناختی را توسعه و بهبود می‌بخشد.
6. مغز کودک را تمرین می‌دهد
مغز مانند یک ماهیچه است که با تمرین سریع‌تر رشد می‌کند. یک مطالعه نشان داده است که شطرنج هر دو نیمکره چپ و راست مغز کودکان را به طور همزمان درگیر می‌کند. با این اتفاق، نه تنها مهارت ریاضی و منطق علمی (که توسط نیمکره چپ کنترل می‌شود) بلکه برای خلاقیت و تخیل (کنترل شده توسط نیمکره راست) در کودکان نیز تقویت می‌شود.
7. سطح IQ را افزایش می‌دهد
بارها گفته شده که افراد باهوش شطرنج بازی می‌کنند! ثابت شده است که یادگیری بازی در سنین پایین به طور قابل توجهی سطح IQ کودک را افزایش می‌دهد. قطعاً ارتباط مستقیمی میان هوش و مهارت در شطرنج وجود دارد. مطالعات انجام شده در 30 سال گذشته نشان می‌دهد که سطح هوش دانش آموزان و نمرات آنها در کمتر از یک سال بازی منظم شطرنج، افزایش یافته است!
8. مهارت ورزشی کودکان را بهبود می‌دهد
بازی شطرنج انصاف و اخلاق ورزشی را به افراد در هر سنی می‌آموزد. محیطی را ایجاد می‌کند که در آن کودک باید برای برد یا باخت آماده شود و این کار را بدون توجه به نتیجه و با داشتن ظرافت بالا انجام دهد. این مهارت قابل انتقال و در زندگی بسیار مفید است، به ویژه برای کودکان و نوجوانانی که قرار است در آینده وارد بازار کار و دانشگاه شوند.
9. مهارت حل مسئله را بهبود می‌بخشد
بازی شطرنج نیاز به مهارت‌های متعددی از جمله حل مسئله، تجزیه و تحلیل و منطق را نیاز دارد. این یک بازی است که نیاز به تفکر، پردازش، برنامه ریزی و اجرا دارد. مطالعه‌ای که بین سال‌های 1990 و 1992 در نیوبرانزویک، کانادا انجام شد، نشان می‌دهد که هنگام ادغام بازی‌های شطرنج در برنامه درسی ریاضی، دانش‌آموزان نمره‌های قابل‌توجهی در آزمون‌های حل مسئله کسب کردند.
10. تمرکز را بهبود می‌بخشد
تمرکز کلید پیروزی در شطرنج است. توجه دقیق به تک تک جزئیات در این بازی بسیار ضروری است. شطرنج به رشد این مهارت در کودکان و نوجوانان کمک می‌کند، که نه تنها در هنگام بازی بلکه در موقعیت‌های زندگی روزمره آنها نیز بسیار مفید است.
11. مهارت تخیل را توسعه می‌دهد
مهارت تخیل شامل توانایی تجسم یک شی در فضا، تصویر کردن موقعیت ثابت آن و سپس دستکاری ذهنی آن تصویر است. این مهارت در بازی شطرنج بسیار کلیدی است، زیرا کودکان و نوجوانان باید بتوانند تغییرات 10 حرکت عمیق را محاسبه و تجزیه و تحلیل کنند! بازی شطرنج به رشد این مهارت هم در کودکان و هم در بزرگسالان کمک می‌کند.
12. عملکرد حافظه را بهبود می‌بخشد
این یک واقعیت ثابت شده است که شطرنج به بهبود عملکرد ذهنی و حافظه کمک می‌کند. بازیکنان نه تنها باید هر حرکت حریف را در بازی به خاطر بسپارند، بلکه باید تعیین کنند که چگونه می‌توان از این حرکات به نفع خود استفاده کنند. این به ویژه برای رشد مهارت به خاطر سپردن در کودکان در سنین مدرسه بسیار مفید است.
13. تفکر خلاق را توسعه می‌دهد
از مزایای بردگیم‌ها برای کودکان این است که تفکر خلاقانه را بهبود می‌دهند. تفکر خلاق و هنری با بازی شطرنج نیز بهبود می‌یابد! یک مطالعه قدیمی نشان می‌دهد که دانش‌آموزان کلاس هفتم و نهم که مرتباً شطرنج بازی می‌کردند، در فعالیت‌های مبتنی بر خلاقیت امتیاز بیشتری نسبت به دانش‌آموزانی که بازی نمی‌کردند، کسب کردند. بازی شطرنج فعال نیمکره راست (خلاقیت و تخیل) و همچنین چپ (منطق و استدلال) را درگیر می‌کند.
14. استدلال انتزاعی را در کودکان افزایش می‌دهد
بازی شطرنج برای توسعه و بهبود مهارت استدلال انتزاعی در کودکان و نوجوانان عالی است. این به بازیکنان کمک می‌کند تا الگوها را تشخیص دهند و استراتژی خود را بر اساس آن الگوها بچینند. سناریوهای “اگر… آنگاه” در تفکر انتزاعی از طریق بازی شطرنج بسیار بهبود می‌یابد.
15. توانایی تفکر تحت فشار را بهبود می‌بخشد
یادگیری نحوه حفظ خونسردی در موقعیت تحت فشار، در کودکانی که شطرنج بازی می‌کنند بسیار بهبود پیدا می‌کند. در این بازی کودکان باید همیشه منتظر باشند تا حرکت حریف را مشاهده کنند و در مقابل آن حرکت خود را بزنند! حفظ خونسردی و همچنین جمع کردن حواس در این لحظات، یک مهارت است که برای افراد در هر سنی مفید است.
16. مهارت تشخیص الگو را توسعه می‌دهد
شناخت الگوها مهارتی است که از طریق بازی شطرنج بسیار تقویت می‌شود. بازیکنان باید از حرکات مختلف انجام شده و تأثیر آنها بر نتیجه بازی آگاه باشند. وقتی صحبت از خواندن متون، شناسایی اشیاء و ارتباط با افراد می‌شود، تشخیص الگو نقشی حیاتی در زندگی ایفا می‌کند (به ویژه برای کودکان).
17. برنامه ریزی و آینده‌نگری را آموزش می‌دهد
تهیه یک استراتژی و سپس پیش بینی نتیجه از ویژگی‌های کلیدی شطرنج است. برنامه ریزی و آینده نگری نه تنها در بازی شطرنج بلکه در بازی زندگی نیز مهم است! توانایی آماده شدن بهتر برای مشکلات زندگی (و پیش بینی نتایج احتمالی) به کودکان می‌آموزد که چگونه مشکلات را حل کنند و با موانع به روش‌های سازنده و خلاقانه روبرو شوند.
18. تفکر استراتژیک را بهبود می‌بخشد
استراتژی یک جزء حیاتی در بازی شطرنج است. برای تدوین استراتژی نیاز به تفکر ساختاریافته و تامل دقیق است. افراد در هر سنی می‌توانند از یادگیری این مهارت حیاتی در زندگی بهره‌مند شوند، که به سایر عملکردهای شناختی از جمله حل مسئله، تشخیص الگو و تفکر خلاق نیز کمک می‌کند. علاوه بر این شطرنج باعث پرورش مهارت تصمیم گیری در کودکان نیز می‌شود.
19. به توان‌بخشی و درمان آن کمک می‌کند
بازی شطرنج می‌تواند برای کمک به توان‌بخشی بیمارانی که پس از یک حادثه دچار ناتوانی جسمی شدند، استفاده شود. با حرکت دادن مهره‌های شطرنج روی تخته، مهارت‌های حرکتی در عین تحریک عملکردهای شناختی به خوبی بهبود پیدا می‌کنند. شطرنج، همچنین به کودکانی که از اضطراب یا استرس رنج می‌برند بسیار کمک می‌کند و آنها را آرام‌تر می‌کند.
20. کودکان را سرگرم می‌کند
بزرگترین و البته جذاب‌ترین فایده شطرنج این است که کودک را سرگرم می‌کند! شطرنج یکی از قدیمی‌ترین بازی‌های رومیزی در تاریخ است که امکانات تقریباً بی پایانی دارد. شطرنج هم بازی هیجان انگیز و هم پویایی است. چه چیزی می‌تواند سرگرم کننده‌تر از شکست دادن حریف در چنین بازی افسانه‌ای باشد؟
بیشتر بخوانید: کدام بردگیم‌ها در هوش و خلاقیت کودکانمان اثر دارند؟
