خلاقیت کودکان با اسباب بازی

هنگامی که به مناسبت‌های متفاوت برای فرزندانمان، دانش آموزانمان یا کودکان دوستان و آشنایان قصد تهیه هدیه داریم، اولین چیزی که به ذهنمان می‌رسد، اسباب‌بازی است، اما چقدر به این موضوع فکر می‌کنیم که اسباب‌بازی تهیه کنیم که هم بچه‌ها دوست داشته باشند و هم خلاقیت کودک را پرورش دهد هم باعث افزایش خلاقیت کودک شود؟! این مساله‌ای است که قصد داریم در این مطلب به آن بپردازیم.

کدام اسباب بازی ها خلاقیت کودک را پرورش می‌دهند؟

اسباب‌بازی‌هایی که زمینه خلاقیت کودکان را به وجود می‌آورد، به طور مستقیمی با تخیل آنان ارتباط دارد و فضاسازی ذهنی آنان را برمی‌انگیزد. بنابراین کودکان خودشان مدیریت بازی را در دست می‌گیرند، سناریو طراحی می‌کنند و هر بار به نوعی مجزا با آن اسباب‌بازی بازی می‌کنند. به شما قول می‌دهیم اگر جز والدین یا مربیانی باشید که خلاقیت کودک برایتان مهم است، اکنون سخت در حال بررسی ذهنی هستید که دقیقا چه وسیله بازی می‌تواند یک داستان با پایان باز برای کودک بسازد. لازم نیست زیاد ذهنتان را درگیر کنید. اسباب‌بازی‌های خلاقانه خیلی هم عجیب و غریب و ناشناخته نیستند. عروسک یک اسباب بازی دخترانه دلخواه است، کودکان ممکن است در مواجهه با یک عروسک جدید روی آن اسم بگذارند و شخصیتی مستقل برایش قائل شوند، اما هر بار که با آن بازی می‌کنند یک قصه جدید را طراحی خواهند کرد و خودشان و دیگر وسایل بازی‌شان را در آن داستان جای می‌دهند. ماشین‌ها، ماکت‌ها و دیگر وسایل نقلیه را هم باید در زمره پرطرفدارترین انواع اسباب بازی پسرانه نام برد. پسربچه‌ها هر بار طی بازی یک مشکل جدید را حل می‌کنند، خودشان را در دل یک داستان تازه می‌بینند یا مسابقات متعددی برگزار می‌کنند که هر بار برنده یکی از این ماشین‌هاست. خلاقیت کودک به طراحی همین داستا‌ن‌ها، خلق موقعیت‌ها و رفع مشکلات گره خورده است.
کودک شما با یک عروسک بیمار چطور رفتار می‌کند؟! با یک ماشین خراب چطور؟! فرزند شما با گل یا خمیر بازی چه چیزهایی می‌سازد یا با بلوک‌ها و لگوها چه ساختمان‌هایی طراحی می‌کند؟! اسباب‌بازی‌های خلاقانه را با اسباب‌بازی‌هایی که مثلاً پس از فشار دادن یک دکمه توسط کودک، چند نت از یک آهنگ را پخش می‌کنند و هیچ کار دیگری انجام نمی‌دهند، مقایسه کنید. این اسباب‌بازی‌های تک کاره، بیشتر نقش ضبط و پخش را دارند و حیات آن‌ها وابسته به باطری‌ یا شارژر است. در دیگر مواقع معمولا کودک به سراغشان نمی‌رود و نمی‌توانند خلاقیت کودک را برانگیزانند.

چرا پرورش خلاقیت کودک مهم است؟

اگر در نزدیکی خود کودک خردسال دارید و یا خودتان در زمره والدین هستید، به احتمال زیاد برخی بازی‌های ساختگی را از آنان دیده‌اید یا نام برخی شخصیت‌های خیالی را از آنان شنیده‌اید. شاید برایتان جالب باشد که بدانید برخی والدین این را نشانه یک مشکل جدی در فرزند خود می‌دانند و به مشاور کودک مراجعه می‌کنند، اما خوب است بدانید که تداعی موقعیت‌های مختلف یعنی خلاقیت کودک شما فعال است و او در حال استفاده از این مهارت است.

آیا کسی هست که دلش نخواهد فرزندی قدرتمند بار بیاورد؟! شما ترجیح می‌دهید فرزندتان در دنیای واقعی موفقیت و شکست پی در پی را تجربه کند یا در قالب بازی و سرگرمی بفهمد که از دل هر شکست پیروزی پدید خواهد آمد؟! بنابراین بازی نقش تعیین کننده‌ای در شکل گیری شخصیت فرزند شما خواهد داشت. اهمیت اسباب بازی‌هایی که شیوه تعریف شده‌ای برای بازی با آن‌ها وجود ندارد و اصطلاحا پایان باز به شمار می‌آیند در این است که هیچکس نمی‌تواند تعیین کند، قانون بازی با آن وسیله چیست و راه درست یا اشتباهی برای بازی وجود ندارد. کودک شما در مواجه شدن با یک عروسک می‌تواند نقش مادری را انتخاب کند، می‌تواند دختر او باشد، دوستش باشد و یا خواهرش. هیچ کس تعیین نمی‌کند که نوع رابطه کودک با عروسک باید چگونه باشد و تمام بازی‌های احتمالی حاصل خلاقیت کودک است. بنابراین فرصتی پیدا می‌کند تا شانس‌ها را بپذیرد، اشتباه کند و در نهایت خودش به نتیجه برسد و برای کودکان تمام‌ این موارد یعنی قدرتمند بودن!
این در حالی است که فرزند شما بخش زیادی از روز خود را صرف یادگیری شیوه‌های درست انجام کارها می‌کند! شما به او یاد داده‌اید که روش درست غذا خوردن، لباس پوشیدن، دستشویی رفتن و مسواک کردن کدام است. از نظر شما شیوه آموزش داده شده بهترین است، اما کودک همواره با این علامت سوال بزرگ درگیر است که چرا؟! چرا نمی‌توانم یک راه دیگر برای مسواک کردن را امتحان کنم، چرا نباید با دست غذا بخورم، چرا نمی‌توانم سس دور لبم را روی صورتم پخش کنم!! و در تمام این موارد او هیچ قدرتی ندارد زیرا در صورت اشتباه، احتمالا از سوی شما تنبیه خواهد شد. بنابراین از دلایل اهمیت پرورش خلاقیت کودک و طراحی بازی با پایان باز این است که به بچه‌ها فرصتی داده می‌شود تا مسئولیت کارشان را خودشان بر عهده بگیرند، در نتیجه احساس قدرت می‌کنند و ایده‌ها و راه‌حل‌های جدیدی که در ذهن دارند را خودشان امتحان می‌کنند، بدون اینکه بزرگ‌ترها بد و خوب را یادآوری کنند.

نقش والدین در تشویق خلاقیت کودک

شما به عنوان والدین یا مربیان برای پرورش خلاقیت کودک فقط نمی‌توانید به خرید اسباب بازی با پایان باز اکتفا کنید، بلکه نقش مهمی در بازی‌های بدون پایان مشخص دارید. وقتی با هم بازی می‌کنید، سؤالات باز بپرسید، در سناریوی طراحی شده کودکتان قرار بگیرید و به جای اینکه آن طور که دلتان می‌خواهد ماجرا را پیش ببرید، از او بپرسید الان من باید چه کار کنم؟! بگذارید نویسنده و کارگردان او باشد، او شما را هدایت کند و احساس قدرت داشته باشد. وقتی با هم نقاشی می‌کشید، از کودک بخواهید برایتان روایت کند چه چیزی کشیده است، حتی اگر نقاشی او چند خط بی‌مفهوم ساده باشد. این به کودک شما اجازه می‌دهد تا داستان خود را در مورد هنر خود به روش خود تبیین کند و این یک تقویت کننده واقعی برای خلاقیت کودک، مهارت‌های زبانی و شخصیتی اوست.

بهترین اسباب بازی ها برای شکوفایی خلاقیت

کمتر کودکی را پیدا می‌کنید که راهی برای بروز خلاقیت خود پیدا نکند! کدام مادر است که با خط خطی دیوار خانه توسط فرزندش مواجه نشده باشد؟! فارغ از اینکه واکنش مادر چه می‌تواند باشد این نشانه‌ای از خلاقیت کودک است. خلاقیت برای کودکان به معنای اختراع یک دستگاه یا رسیدن به یک فرمول جدید شیمیایی نیست! خلاقیت در کودکان یعنی انجام دادن هر کاری که بر خلاف قوانین مرسوم انجام شود. اگر می‌خواهید فرزندی با شخصیت مستقل، ذهن قوی و مهارت‌های عاطفی، شناختی و زبانی داشته باشید، باید به تشویق خلاقیت کودک کمک کنید. برخی اسباب‌بازی‌ها می‌توانند خلاقیت را شکوفا کنند. در ادامه برخی از آن‌ها را معرفی ی‌کنیم:

• اسباب بازی‌های ساختنی: لگوها یا خانه سازی

خانه سازی در هر سنی برای کودک عالی است، این یک اسباب بازی دخترانه یا پسرانه نیست و فارغ از جنسیت و سن و سال می‌تواند شرایطی را فراهم کند تا کودک شما هر آنچه که در ذهن دارد را بسازد. یک برج چندین طبقه را بالا ببرد و در کسری از ثانیه آن فرو بریزد. کودک خواهد دید که حاصل ساعت‌ها زحمتش در چشم بر هم زدنی فرو ریخته است، اما بدون نق زدن و ناامید شدن مجددا روند ساخت را شروع کند. لگوها یا بلوک‌های ساختنی باعث می‌شود کودکان در روز چندین بار موفقیت و شکست را تجربه کنند و با اجسامی که می‌سازند خلاقیت کودک شکوفا می‌شود.

• اسباب بازی‌های هنری: مداد رنگی، رنگ انگشتی، خمیر بازی

تا به حال بچه‌ای را دیده‌اید که از نقاشی کردن بدش بیاید؟! این فعالیت هنری مورد علاقه همه بچه‌هاست، رنگ کردن، خط خطی کردن و داستان ساختن. ضمن اینکه نقاشی تاثیر زیادی بر قوه خلاق کودک دارد . رنگ‌های انگشتی اگرچه ممکن است کثیف کاری داشته باشند، اما اگر هراز چند گاهی شرایطی فراهم کنید که از آن رنگ‌ها هم استفاده کنند، برایشان بسیار جالب خواهد بود. آن‌ها می‌توانند ساعت‌ها در حمام انگشتانشان را رنگ کنند و به در و دیوار بمالند و بلند بلند داستان بگویند یا با شخصیت‌هایی که نقاشی کرده‌اند حرف بزنند. رنگ‌ها و خمیر بازی هم اسباب بازی پسرانه یا دخترانه نیست و برای همه بچه‌ها کاربردی است.

• اسباب بازی‌های موزیکال: آلات موسیقی

یکی از اسباب‌بازی‌هایی که خلاقیت کودک را تحریک می‌کند، انواع آلات موسیقی است. بچه‌ها از اینکه چیزی را فشار دهند، بکشند یا بدمند و از آن صدا خارج شود بسیار لذت می‌برند. موسیقی یک ابزار یادگیری فوق العاده است، البته به شرطی که کودک این امکان را داشته باشد که خودش آهنگ بزند و آهنگ بسازد. منظور ما از اسباب بازی موزیکال، انواع عروسک‌هایی که یک دکمه دارند روشن می‌شوند، می‌رقصند، می‌خوانند و سپس با دکمه خاموش می‌شوند نیست. زیرا آن‌ها تک کاربردی هستند و معمولا بچه‌ها رغبتی برای بازی مداوم با آنان نشان نمی‌دهند. اما انواع آلات موسیقی مانند گیتار، ساز دهنی، پیانو، بلز، طبل، فلوت و حتی میکروفون‌هایی که می‌توان یک آهنگ را با آن همخوانی کرد برای خلاقیت کودک چه دختر باشد چه پسر بسیار مفید است.

• اسباب بازی های جورچینی و سرهم بندی: کار دستی

کاردستی برای خلاقیت کودک بسیار مفید است. اما اگر کودک شما در سنی نیست که مقوا و قیچی و چسب در دست بگیرد و بتواند ببرد و بسازد، از جورچین‌هایی که سرهم بندی می‌شوند استفاده کنید. ساختن، قدرت عجیبی به کودک می‌بخشد و بر هم زدن و خراب کردن بخشی از واقعیت زندگی را برای او مسجل می‌کند. فارغ از اینکه دختر دارید یا پسر، روی مهارت‌های شخصیتی آنان حساس باشید تا برای زندگی در جامعه آماده باشند.

بیشتر بخوانید: کدام بردگیم‌ها در هوش و خلاقیت کودکانمان اثر دارند؟