10 ویژگی کودکان بسیار حساس
بسیاری از خانواده‌ها هستند که به مشاور و روانشناس کودکان مراجعه می‌کنند و بیشتر آنها فرزندان بسیار حساس (HS) دارند. این کودکان توانایی این را دارند که در مورد تمام اتفاقات اطراف خود درک عمیق‌تری داشته باشند و واکنش آنها به اتفاقات نیز با دیگر کودکان متفاوت باشد. آنها بچه‌های شگفت انگیز، خیلی سرسخت، پیگیر و پرشور هستند. آنها فوق‌العاده با بصیرت و دارای حس همدلی هستند. به دلیل شور و سرسختی زیادی که دارند، مستعد مواجهه با چالش‌های بیشتر و محدودیت‌های زندگی هستند.
از آنجایی که باید در مقابل کودکان با ویژگی‌های مختلف، واکنش‌های متفاوت داشت، در این مقاله تصمیم گرفتیم تا شما را با ویژگی‌های کودکان بسیار حساس آشنا کنیم که بتوانید بازخورد مناسبی در مقابل رفتارهای آنها داشته باشید.
1. رفتارهای عاطفی و احساسی افراطی دارند
کودکان بیش از حد حساس، در مورد تجربیات روزانه و احساسات بسیار عمیق‌تر از دیگر کودکان هستند. والدین این مدل از کودکان آنها را اغلب یا سرخوش یا خشمگین توصیف می‌کنند و از نظر آنها کودکشان در مورد وقایع و احساسات حد وسط ندارند. آنها در افراط زندگی می‌کنند و جملات غیرمنطقی مانند “من هیچ وقت نمی‌تونم تو بغل مامانم بشینم” بیان می‌کنند، در حالی که در واقع از هر ده بار این کودک 9 بار فضای مورد علاقه خود را در خانه اشغال می‌کند در حالی که خواهر یا برادر او بیشتر در حاشیه به سر می‌برد و حتی کمتر توجه می‌بیند.
2. واکنش‌های شدیدتری نسبت به برخی حس‌ها دارند
کودکانی که از نظر عاطفی بسیار حساس هستند، احتمالاً به برخی حس‌ها نیز حساس‌تر هستند. آنها مناظر، صداها، طعم‌ها، بوها و یا بافت‌ها را شدیدتر احساس می‌کنند. همچنین ممکن است از حمام‌های عمومی بترسند، زیرا صدایی که در این حمام‌ها می‌شنوند برای آنها بسیار زیاد است. کودکان بسیار حساس از غذاهای بسیار بودار گریزان هستند. اگر شلوار گرمکن دلخواه و راحتشان در دسترس نباشد، ممکن است حس خوبی از آنچه به تن دارند، نداشته باشند. تا زمانی که همه چیز طبق دلخواه آنها باشد خوب است، اما اگر موضوعی باب میل آنها نباشد اوضاع بد می‌شود. به عنوان مثال ممکن است دختری دوست داشته باشد که موهایش باز باشد و وقتی مادرش موهایش را با گیره جمع می‌کند، کلافه می‌شود. آنها با حس خوبی که دریافت نمی‌کنند، عصبی می‌شوند و عصبانیت خود را با رفتارهای عجیب بروز می‌دهند.
3. بیشتر در معرض آسیب هستند
به دلیل حساسیت بسیار، کودکان HS خیلی سریع تحت احساسات شدید قرار می‌گیرند و به دنبال آن استرس را تجربه می‌کنند. آنها تحت تأثیر احساسات قوی و واکنش‌های بزرگ خود نسبت به برخی وقایع و حس‌ها قرار می‌گیرند که به طور طبیعی منجر به فروپاشی‌های مکرر و شدیدتر و در نهایت آسیب جدی آنها می‌شود.
4. آنها به راحتی با همه و همه چیز هماهنگ می‌شوند
کودکان HS مانند “پردازنده” هستند. مغز آنها هرگز خاموش نمی‌شود. آنها با شدت روی همه چیز تمرکز کرده و تجزیه و تحلیل می‌کنند. این مدل کودکان هیچ فیلتر درونی ندارند. این باعث می‌شود که آنها بسیار همراه و همدل باشند. اما این بدان معناست که آنها راحت‌تر با افراد هماهنگ می‌شوند و البته که از توانایی خود در جذب نیز بسیار بهره می‌برند.
5. نیاز شدیدتری به کنترل دارند و بسیار سفت و سخت و غیر قابل انعطاف هستند
بچه‌های بسیار حساس برای به دست آوردن کنترل دنیایی که ممکن است طاقت فرسا باشد، بسیار تلاش می‌کنند و ایده‌ها و انتظارات ثابتی در مورد اینکه چگونه باید زندگی روزمره قابل کنترل‌تر شود، ارائه می‌دهند. تعیین اینکه مردم کجا بنشینند، موهایشان را چگونه درست کنند، صبحانه در کاسه با چه رنگی به آنها داده شود، چه لباسی بپوشند و چه لباسی نپوشند، یا اینکه در ظرف غذا، مرغ چقدر باید به سیزیجات نزدیک باشد (خواسته‌های به ظاهر غیرمنطقی) همه مکانیسم‌های مقابله‌ای است که کودکان HS برای کنترل محیطی که حس می‌کنند از کنترل خارج شده، استفاده می‌کنند. هر چه بچه‌ها کنترل احساسات و عواطف داخلی خود را نداشته باشند، بر بیرون کنترل بیشتری دارند.
6. در موقعیت‌های جدید بیشتر ترسو و محتاط هستند
وقتی بچه‌های بسیار حساس وارد مکان‌های جدیدی می‌شوند – کلاس درس، جشن تولد یا کلاس شنا – کنترل احساسات خود را از دست می‌دهند . ابتدا تعجب می‌کنند که اینجا کجاست؟ در اینجا چه اتفاقاتی قرار است برای من بیفتد؟ این مردم چه کسانی هستند؟ چه انتظاری می‌توانم از آنها داشته باشم؟ آیا آنها من را دوست خواهند داشت؟ آیا من در امان خواهم بود؟ آیا من در تمام اتفاقاتی که در اینجا پیش رو دارم، خوب عمل می‌کنم؟ این تجزیه و تحلیل مداوم آنها از محیط باعث می‌شود کودکان حساس بسیار باهوش و با بینش شوند. اما این ویژگی همچنین می‌تواند طاقت فرسا باشد و آنها را مستعد اضطراب به خصوص در موقعیت‌های جدید کند.
برای مقابله با این حس، آنها ترجیح می‌دهند که در محیط امن خود بمانند، به این معنی که اغلب در برابر هر چیز جدیدی مقاومت می‌کنند. اضطراب جدایی در کودکان در این حالت بیشتر و سخت‌تر می‌شود. زمانی که کودک را پیش پرستار می‌گذارند و زمان مدرسه او فرا می‌رسد، بسیار طول می‌کشد تا کودک بسیار حساس به شرایط جدید عادت کند. آنها از رفتن به فوتبال یا شنا خودداری می‌کنند، حتی زمانی که عاشق این فعالیت‌ها هستند.
بیشتر بخوانید: چگونه کودک را برای مدرسه رفتن آماده کنیم؟
7. آنها بسیار سریع ناامید می‌شوند
کودکان بسیار حساس معمولاً در هنگام مواجهه با یک کار چالش برانگیز، پریشانی بیشتری را تجربه می‌کنند و راحت‌تر تسلیم می‌شوند. ناراحتی که ما در بسیاری از موقعیت‌ها تجربه می‌کنیم و ممکن است خیلی راحت با آن کنار بیاییم، در این مدل کودکان سخت‌تر رفع می‌شود. این باعث می‌شود که آنها در این لحظات ناامید شوند و به عنوان مثال، وقتی دوچرخه‌سواری را یاد می‌گیرند به این فکر کنند که چگونه از زمین خوردن خود جلوگیری کنند.
8. آنها بسیار کمال گرا هستند و به سختی خود را در موقعیت باخت قرار می‌دهند
کودکان بسیار حساس (HS) کمال گرا هستند. وقتی نمی‌توانند کاری را دقیقاً همان‌طور که مغزشان به آنها می‌گوید انجام دهند، حس می‌کنند در موقعیتی هستند که روی کار کنترل ندراند و برای آنها بسیار ناراحت کننده و تحمل آن سخت است. آنها همچنین خیلی راحت از قرار گرفتن در این موقعیت احساس شرم می‌کنند و این شرم خیلی سریع به حس شکست تبدیل می‌شود. به همین دلیل است که از دست دادن برای بچه‌های بسیار حساس بسیار سخت است.
9. تحمل توصیه و نصیحت برای آنها سخت است
توصیه‌هایی که به ظاهر منطقی هستند برای آنها به عنوان دستور و باید تلقی می‌شوند و به آن به‌عنوان راهنمایی مفید نگاه نمی‌کنند. در این حالت ممکن است رفتارهایی مانند خنده، منحرف کردن نگاه و عصبی شدن را نشان دهند. اینها همه مکانیسم‌های مقابله‌ای هستند که محافظت و رهایی از سیل احساسات دشوار را برای آنها فراهم می‌کنند.
10. خودآگاه هستند و از زیر ذره‌بین قرار گرفتن بیزارند
کودکان بسیار حساس دوست ندارند تا بدانند دیگران درباره آنها چه فکر می‌کنند. هنگامی که توجهی به آنها جلب می‌شود، بسیار ناراحت می‌شوند، حتی زمانی که والدین یا سایر بزرگسالان در راستای تمجید آنها بگویند. آنها نسبت به موشکافی یا ریز شدن روی کارهایشان حساس هستند. به همین دلیل است که آنها به خصوص با تمجید ناراحت می‌شوند – چرا که احساس می‌کنند افرادی با ذره‌بین روی آنها تمرکز کردند.
کودکان بسیار حساس تمایل دارند مسائل را شخصی‌تر ببینند. البته، قرار نیست همه کودکان HS همه این ویژگی‌ها را داشته باشند و بسیاری از کودکانی که خیلی حساس نیستند تا حدی با این چالش‌ها دست و پنجه نرم می‌کنند.
کودکان HS به دلیل حساسیتی که دارند بیشتر در معرض اضطراب و سایر چالش‌های سلامت روان هستند. اگر رفتارهای فرزندتان در توانایی او برای برقراری روابط سالم با دیگران یا عملکرد مؤثر در خانه و مدرسه تداخل دارد، مهم است که از متخصص و روانشناس کودک کمک بگیرید.
بیشتر بخوانید: راه‌هایی برای مقابله با پرخاشگری در کودکان
