عادات بد رفتارهای منفیای است که کودک آنها را به صورت مکرر و کاملا عادی انجام میدهد که از نظر اجتماعی غیرقابل قبول و نامناسب است. برخی از عادتهای بد کودکان ممکن است آزاردهنده باشند، در حالی که برخی دیگر میتوانند ناامید کننده و خسته کننده باشند. در هر صورت، باید این رفتارها را در کودک خود کنترل و مهار کنید تا بتوانید آیندهی اجتماعی او را بهبود دهید.
در بیشتر موارد، کودکان در سنین بالاتر از این عادات دست میکشند و عواقب اعمال خود را بهتر درک میکنند. با این حال، برخی از عادتهای بد ممکن است نیاز به نظارت داشته باشند زیرا ممکن است نشان دهنده یک مشکل اساسی مانند اضطراب، لجبازی در کودکان، ناامنی، استرس یا ناامیدی در کودکان باشند. از این رو، به جای خود عادت، روی علل عادات بد تمرکز کنید تا به کودکتان کمک کنید تا آنها را در خود از بین ببرد.
در این مقاله با عادتهای بد کودکان آشنا میشوید که رایج هستند و به چند نکته موثر برای کمک به فرزندتان برای غلبه بر این عادتها اشاره خواهیم کرد.
1. مکیدن شست
عادت مکیدن شست بلافاصله پس از تولد نوزاد شروع میشود و تا سن دو تا چهار سالگی ادامه مییابد. در حالی که بسیاری از نوزادان در سن دو تا سه سالگی مکیدن انگشتان خود را به طور طبیعی متوقف میکنند، اما بسیاری از کودکان نیاز به کمک بزرگترها برای رهایی از این عادت بد دارند.
دلیل اصلی مکیدن شست، رفلکس طبیعی مکیدن در نوزادان است که باعث میشود شست یا انگشتان خود را در دهان نگه دارند. مکیدن شست در ابتدا باعث ایجاد احساس امنیت در آنها میشود و بعداً در برخی از کودکان به عادت تبدیل میشود. آنها این کار را در زمانی که نیاز به آرام شدن دارند و در زمان خواب انجام میدهند.
اگرچه گفته میشود که مکیدن شست تا زمان درآمدن کامل دندانهای دائم ممکن است نگران کننده نباشد، اما اگر کودک به این عادت ادامه دهد، ممکن است روی صاف و ردیف بودن دندانها تاثیر بگذارد و منجر به مشکلات دندانی دیگری شود.
چگونه از مکیدن شست جلوگیری کنیم؟
- اگر کودک شما در سنی است که گفته شما را درک میکند، سعی کنید دلیل بد بودن این عادت را توضیح دهید و هر زمان که این عادت را ترک کرد به او جایزه بدهید.
- اگر این عادت واکنشی به نوعی استرس است، سعی کنید آن را شناسایی کنید و به طرق دیگر به کودک آرامش بدهید.
- اگر کودک شما ناخودآگاه این کار را انجام میدهد، به آرامی به او یادآوری کنید و از او بخواهید این عادت را ترک کند.
2. جویدن ناخن
نه تنها کودکان، بلکه بزرگسالان وقتی استرس دارند، عادت دارند که ناخنهای خود را بجوند. اگر عادت کودکی به ناخن جویدن در زمان مناسب اصلاح نشود، تا بزرگسالی ادامه مییابد و تبدیل به یک عادت دائمی میشود.
بر اساس گزارش بنیاد آمریکایی Nemours Foundation، حدود 30 تا 60 درصد از کودکان و نوجوانان عادت به جویدن یک یا چند ناخن دارند.
اگرچه دلیل یا علت واقعی ناخن جویدن ناشناخته است، اما بسیاری معتقدند که این امر ناشی از استرس و اضطراب است.
چگونه از ناخن جویدن جلوگیری کنیم؟
- اگر قبول دارید که کودکتان به دلیل استرس یا تنش ناخن میجود، سعی کنید علت آن را برطرف کنید.
- اگر به دلیل استرس نیست، سعی کنید دستهای کودک را مشغول نگه دارید. روی ناخنها لاک بزنید یا آنها را با وسایل هنری مانند خمیر بازی سرگرم کنید.
- برای بچههای بزرگتر، سعی کنید توضیح دهید که چرا نباید ناخنهایشان را بجوند و از آنها بخواهید که سعی کنند این کار را انجام ندهند.
- وقتی میخواهند این عادت را ترک کنند، آنها را تحسین کنید و سعی کنید برای انجام این کار هدیه در نظر بگیرید.
3. گاز گرفتن، مکیدن و لیس زدن لب
اگر اغلب مشاهده میکنید که لب کودکتان ترک خورده یا خشک شده است، ممکن است به دلیل عادت مکیدن یا لیس زدن لب باشد.
دلایل اصلی این عادت، اضطراب یا نامرتبی دندانها است. هنگامی که لبها خشک میشوند، کودکان تمایل دارند آنها را لیس بزنند تا بتوانند لب خود را مرطوب نگه دارند. همچنین، هنگامی که آنها تازه وارد هر محیطی میشوند یا احساس استرس میکنند، تمایل دارند به طور ناخودآگاه لبهای خود را بمکند یا لیس بزنند.
در برخی موارد، اگر دندانهای بالایی جلوتر از دندانهایی پایین باشند، ممکن است منجر به گاز گرفتن یا مکیدن لب شود. این یک مشکل دندانی است و از این رو باید آن را با دندانپزشک مطرح کنید.
مکیدن یا گاز گرفتن مداوم لب ممکن است باعث قرمزی، تورم و تحریک لبها و پوست اطراف دهان شود. همچنین ممکن است باعث درد و ناراحتی شود و در برخی موارد منجر به آسیب بافت لب میشود.
چگونه از مکیدن لب جلوگیری کنیم؟
- برای کودکان سنین بالاتر، از بالم لب برای درمان لبهای خشک و ترک خورده استفاده کنید.
- اگر تحت استرس هستند و لبهای خود را گاز میگیرند، سعی کنید به آنها آرامش دهید و توجه آنها را از موضوع استرسزا منحرف کنید.
- آنها را تشویق کنید تا آب بیشتری بنوشند تا از خشکی لبها جلوگیری شود.
- به آنها آب نباتهای بدون قند بدهید تا ذهن آنها را از عادت مکیدن لب منحرف کنید.
4. انگشت کردن در بینی
یکی از عادات رایج در کودکان در هر گروه سنی، کردن انگشت در بینی است. کودکان ممکن است به دلیل تجمع مخاط یا به دلیل بی حوصلگی این کار را انجام دهند.
علاوه بر زشت بودن انجام این کار در اجتماع، این عادت ممکن است منجر به خونریزی بینی یا ورود باکتری و ویروس به بینی شود.
چگونه از انگشت کردن در بینی جلوگیری کنیم؟
- برای کودکان سن بالاتر، به آرامی به آنها بگویید که انجام این کار در جمع خوب نیست. آنها را تشویق کنید که از دستمال کاغذی استفاده کنند.
- هر بار که دیدید آنها بینی خود را دست میزنند، از آنها بخواهید که بروند دستهای خود را بشویند. شستشوی مداوم دستها و سختی این کار، آنها را از انجام این کار باز میدارد.
- برای کودکان سنین پایین از دستکش استفاده کنید.
- برای جلوگیری از خونریزی و عفونت داخل بینی ناخنهایشان را کوتاه کنید.
- اگر متوجه شدید که بینی آنها خشک است، قطرههای مرطوب کننده یا ژل بینی را در بینی بمالید تا مرطوب بماند.
- سعی کنید که آنها و دست آنها را با انجام کارهای هنری مشغول نگه دارید.
5. چرخاندن موها
اگرچه این عادت خیلی میان کودکان رایج نیست، اما چرخاندن موها یکی دیگر از عادتهایی است که کودکان در نتیجه استرس یا بی حوصلگی انجام میدهند. سعی کنید درست قبل از خواب، آنها متوجه این موضوع کنید که این کار به موها آسیب میزند.
این عادت یکی از فعالیتهای خود تسکین دهنده است که معمولاً در کودکان نوپا در حدود سه سالگی دیده میشود و به طور طبیعی در سن چهار سالگی فروکش میکند.
اما با این حال، اگر کودک نوپای شما علائم دیگری را همراه با کشیدن یا چرخاندن مو از خود نشان دهد، مانند صحبت نکردن و منزوی شدن در حین کشیدن موها، این موضوع میتواند باعث نگرانی شما شود.
چگونه از چرخاندن موها جلوگیری کنیم؟
- اگر فرزند شما موهای بلندی دارد، این موضوع میتواند این عادت را تشدید کند. بنابراین، خوب است که موهای کودک خود را کوتاه نگه دارید.
- آنها را در فعالیتهای دیگری که ممکن است به آنها علاقهمند باشند، مانند رقص و دوچرخه سواری مشغول نگه دارید.
- با آنها صحبت کنید و سعی کنید آنها را متقاعد کنید که این کار را انجام ندهند.
- اگر این عادت در نتیجه استرس است، سعی کنید ابتدا به جای تلاش برای ترک عادت، علت استرس را بررسی کنید.
6. دندان قروچه
به گفته بنیاد نمورس، دو تا سه کودک از هر ده کودک عادت به دندان قروچه یا فشار روی دندانها و فک دارند. دندان قروچه معمولاً زمانی اتفاق میافتد که کودکان در خواب عمیق یا تحت استرس هستند.
از دیگر دلایل این عادت میتوان به دندان درآوردن، ناهماهنگی دندانهای بالا و پایین و درد اشاره کرد. در حالی که اکثر کودکان پس از از دست دادن دندانهای شیری خود، این عادت را ترک میکنند، اما این عادت در برخی دیگر تا نوجوانی نیز ادامه پیدا میکند.
چگونه از دندان قروچه جلوگیری کنیم؟
- قبل از تلاش برای ترک عادت، علت را شناسایی کنید. هر چیزی که مربوط به دندان درآوردن و درد عضله باشد نشان میدهد که این عادت موقت است.
- دندان قروچه ناشی از استرس را نیز میتوان با رسیدگی به علت آن جلوگیری کرد. در مورد چیزهایی که کودک شما را ناراحت میکند یا او را تحت فشار قرار میدهد صحبت کنید و به او کمک کنید راهحلی پیدا کند.
- در برخی موارد، مراجعه به دندانپزشک ممکن است کمک کننده باشد.
- اگر دندان قروچه قبل از خواب یا در هنگام خواب رخ میدهد، حمام آب گرم یا خواندن کتاب قبل از خواب میتواند کودک شما را آرام کند.
7. استفاده بیش از حد از موبایل و تبلت
بچهها سعی میکنند از بزرگسالان تقلید کنند و وقتی ما بیش از حد از تلفنهای هوشمند، تبلتها، لپتاپها و سایر وسایل خود استفاده میکنیم، طبیعتاً این عادت را به کودکان خود نیز منتقل میکنیم. علاوه بر این، دادن یک گوشی هوشمند یا تبلت به عنوان راهی برای آرام کردن کودک بداخلاق، غذا دادن به آنها یا مشغول نگه داشتن آنها، به یک عادت تبدیل میشود.
استفاده بیش از حد از موبایل و تبلت میتواند تاثیر مخربی بر سلامت کودک شما بگذارد و این شما هستید که باید مدیریت استفاده از موبایل برای کودکان را در دست بگیرید.
از آنجایی که 90 درصد رشد مغز قبل از پنج سالگی اتفاق میافتد، اجازه دادن به بچهها برای کشف محیط اطرافشان بسیار مهم است. اگر آنها به صفحه نمایش بچسبند، کمتر به محیط خود علاقهمند میشوند، که در توانایی یادگیری آنها اختلال ایجاد میکند.
آکادمی اطفال آمریکا (AAP) توصیه میکند که کودکان زیر 18 تا 24 ماه فقط زمانی که والدین یا مراقبشان حضور دارند، اجازه کار با این وسایل را داشته باشند. برای کودکان 2 تا 5 ساله، مدت زمان استفاده از وسایل دیجیتال تنها یک ساعت در روز توصیه میشود.
چگونه از عادت استفاده بیش از حد از وسایل دیجیتال جلوگیری کنیم؟
- اطمینان حاصل کنید که فرزندانتان از دستگاههای هوشمند فقط برای اهداف آموزشی استفاده میکنند.
- آنها را با سایر فعالیتهای سرگرم کننده مشغول کنید تا درخواست گوشی هوشمند نکنند.
- با آنها صحبت کنید و محدودیتهایی را برای استفاده از این وسایل تعیین کنید.
- شما نیز در زمان استفاده از این وسایل کنار کودکتان بنشینید تا بتوانید محتوا را برای آنها توضیح دهید. میتوانید نظر بدهید، سؤال بپرسید و این کنار هم بودن را جذابتر کنید.
- آنچه را که موعظه میکنید تمرین کنید و الگوی درستی برای کودک خود باشید. استفاده از تلفن همراه در زمانی که کودکتان کنار شماست را کاهش دهید.
بیشتر بخوانید: مزایا و معایب موبایل و تبلت برای کودکان
8. عادات بد غذایی
عادات بد غذایی میتواند شامل نخوردن وعدههای غذایی، خوردن بیش از حد غذاهای شیرین مانند شکلات و بستنی، مصرف غذاهای ناسالم و حذف صبحانه باشد.
نخوردن غذای مغذی ممکن است منجر به مشکلات سلامتی شود و اصلاح نکردن عادات غذایی بد در کودکان منجر به ادامه سبک زندگی بدغذایی در آنها میشود.
چگونه از عادات بد غذایی جلوگیری کنیم؟
- اگر کودک شما یک وعده غذایی را حذف میکند، سعی کنید میان وعده یا غذای سالم مورد علاقه او را جایگزین کنید.
- سعی کنید غذاهای متنوعی ارائه دهید تا کودک شما حق انتخاب داشته باشد. میوه، مواد غذایی مبتنی بر کربوهیدرات و پروتئین را در برنامه غذایی کودک خود قرار دهید.
- اگر از خوردن امتناع کردند، به زور به آنها غذا ندهید. بگذارید گرسنگی آنها را به سمت غذا بکشاند.
- آنها را از نظر بدنی فعال نگه دارید تا کالری بیشتری بسوزانند و احساس گرسنگی کنند.
- وعدههای غذایی را طوری برنامه ریزی کنید که آنها به زمان بندی غذای خود عادت کنند.
9. لمس اندامهای خصوصی بدن
تلاش برای کاوش اعضای بدن، از جمله اندامهای خصوصی، با لمس، مالش، کشیدن، در کودکان خردسال رایج است. این رفتار در کودکان دو تا شش ساله دیده میشود.
همانطور که کمی بزرگتر میشوند، ممکن است رفتارهای جنسی خاصی را در آنها مشاهده کنید، مانند نگاه کردن یا تلاش برای لمس اندام خصوصی دیگران، نشان دادن اندام خصوصی خود به دیگران، نشستن نزدیک کسی و کنجکاوی در مورد بدن برهنه دیگران.
همه این اعمال از روی کنجکاوی انجام میشود و در بیشتر موارد بیخطر است که با کمی مداخله میتوان این موارد را اصلاح کرد.
چگونه از دست زدن کودکان به اندامهای خصوصی جلوگیری کنیم؟
- اعضای بدن را به کودک خود آموزش دهید. نام تمام قسمتها از جمله اندام تناسلی را به آنها بگویید. هیچ نام دیگری را ذکر نکنید زیرا ممکن است باعث شود آنها فکر کنند مشکلی در این قسمتها وجود دارد.
- همچنین به آنها بگویید که کدام قسمتها خصوصی هستند، مثلاً قسمتهایی که با لباس زیر پوشانده میشود.
- برای بچههای کوچکتر، حتماً لباس مناسب بپوشید تا از تماس با اندامهای خصوصی آنها جلوگیری شود.
- به کودک خود در مورد لمس خوب و لمس بد آموزش دهید.
10. دروغگویی مکرر
چه کودک خردسال شما به شما بگوید که برادر بزرگتر خود را لگد نزده است و چه فرزند بزرگتر شما در حال گفتن چیزی در مورد تکالیف درسی باشد، ممکن است در این میان دروغی نیز به شما بگوید.
طبق گفته موسسه Child Mind، کودکان به دلایل مختلف دروغ میگویند که ممکن است تنها برای به دست آوردن چیزی که آرزو دارند یا از انجام کاری که دوست ندارند، نباشد. آنها ممکن است برای امتحان کردن یک رفتار جدید، جلب رضایت همه، تبدیل شدن به مرکز تمرکز یا صرفاً از روی انگیزه، دروغ بگویند.
اگر عادت به دروغگویی در کودک شما به طور ناگهانی رخ دهد، باید نگران آن باشید. با این حال، اگر بتوانید علت این رفتار را درک کنید، میتوانید قبل از بدتر شدن، آن را اصلاح کنید.
چگونه از دروغ گفتن کودک خود جلوگیری کنیم؟
- اگر کودک شما فقط برای جلب توجه چیزهای فانتزی میگوید، بهتر است به جای زیر سوال بردن از چنین مکالماتی چشم پوشی کنید. وقتی چنین نمایشهایی را نادیده بگیرید، متوجه میشوند که شما در آن لحظه به آنچه آنها میگویند اعتقاد ندارید.
- اگر آنها برای اجتناب از انجام کاری دروغ میگویند، همیشه میتوانید به این نکته اشاره کنید که چنین اعمالی عواقبی در پی خواهد داشت. با این حال، تنبیه آنها را آسان در نظر بگیرید مانند انجام برخی از کارهای خانه و کاهش زمان استفاده از وسایل دیجیتال.
- اگر به دلیل ترس از چیزی دروغ میگویند، ابتدا سعی کنید ترس را از بین ببرید، سپس این عادت به طور خودکار فروکش میکند.
11. استفاده از کلمات بد
استفاده از کلمات بد عادتی است که بچهها معمولاً بعد از رفتن به مدرسه آن را یاد میگیرند. ممکن است تعجب کنید که آنها این همه کلمات را از کجا یاد میگیرند. هنگامی که آنها شروع به ملاقات با بچهها و افراد مختلف میکنند، طبیعی است که چنین عادتی را نیز به دست بیاورند.
چگونه از به کار بردن کلمات بد در کودک خود جلوگیری کنیم؟
- اولین باری که میشنوید فرزندتان از یک کلمه توهین آمیز استفاده میکند وحشت نکنید.
- سعی کنید در همان بار اول آن را نادیده بگیرید.
- اگر دوباره تکرار شد، باز هم آرام باشید و سعی کنید با کودکتان صحبت کنید. به او بفهمانید که استفاده از چنین کلماتی اصلا قشنگ و درست نیست.
12. حاضرجوابی
این عادت زمانی اتفاق میافتد که فرزند شما بزرگ شود و حس کند که استقلال دارد. هنگامی که آنها احساس استقلال میکنند، حس میکنند که همه چیز را میدانند و در نتیجه، حتی در مورد درخواستهای ساده نیز شروع به پاسخهای پرخاشگرانه میکنند.
حتی اگر این رفتار شما را دیوانه میکند، این واکنش شماست که نتیجه را، خوب یا بد میکند.
چگونه از حاضرجوابی کودک خود جلوگیری کنیم؟
- به محض اینکه فرزندتان حاضرجوابی کرد صدای خود را بلند نکنید.
- سعی کنید آرام بمانید و گفتگو را با لحنی ملایم به جلو ببرید.
- از فرزندتان بپرسید که آیا همه چیز خوب است و دلیل عصبانیت او چیست؟
- همچنین میتوانید مدتی سکوت کنید تا آنها متوجه اشتباه خود شوند.
بیشتر بخوانید: دلیل و چگونگی برخورد با جیغ زدن کودکان
13. اخلاق بد در زمان سر میز نشستن
آروغ زدن، استفراغ ساختگی، صحبت کردن با دهان پر، چاقو زدن روی غذا و جویدن غذا با دهان باز برخی از رفتارهای بدی است که کودکان در زمانی که بزرگ میشوند از خود نشان میدهند. اگر مشاهده کردید که کودکتان فقط به این دلیل که احساس میکند این کار خندهدار است، دست به چنین اعمالی میزند، سعی کنید قبل از بدتر شدن عادت، آنها را کنترل کنید.
چگونه به کودک خود بیاموزیم که به آداب سفره توجه کند؟
- سعی کنید به فرزندان خود توضیح دهید که چرا چنین چیزهایی اشتباه هستند و از نظر اجتماعی قابل قبول نیستند.
- از آنها بخواهید که سر میز رفتار بزرگترها را الگو قرار دهند.
- به آنها بیاموزید که به غذا احترام بگذارند.
14. عصبانیت کنترل نشده
کج خلقی در کودکان دو تا سه ساله رایج است. آنها این رفتار را زمانی از خود نشان میدهند که به خواسته خود نمیرسند. در حالی که بیشتر کودکان تا زمانی که به مدرسه میروند این رفتار را نشان میدهند، اما این رفتار و عادت بد برای برخی ادامه مییابد و منجر به مشکلات رفتاری و خشم بیش از حد میشود.
محرکهای رایج برای خشم و عصبانیت در کودکان شامل نرسیدن به آنچه میخواهند و انجام کاری است که دوست ندارند، میشود.
چگونه خشم کنترل نشده کودک خود را مدیریت کنیم؟
نحوه عکسالعمل شما به یک کودک عصبانی تفاوت زیادی در اصلاح رفتار او ایجاد میکند.
- هر زمان که به دلیل نرسیدن به خواستهشان عصبانی هستند، چیزی برای آرام کردن به آنها ندهید.
- سعی کنید کج خلقی را نادیده بگیرید و تا زمانی که متوجه اشتباه خود شوند سکوت کنید. پاسخ تند ندهید و سعی نکنید آنها را تنبیه کنید.
- بگذارید بدانند که چنین رفتاری عواقبی در پی خواهد داشت.
- در تلاش خود ثابت قدم باشید. وقتی آنها فهمیدند که چنین رفتاری مناسب نیست، سعی میکنند خودشان تغییر کنند.
15. اهمال کاری
به تعویق انداختن کارها یک عادت رایج در بین کودکان است، خواه تکالیف روزانه آنها باشد یا برخی از کارهای خانه که قرار است انجام دهند. این اتفاق ممکن است در بسیاری از کودکان رخ دهد، چرا که علاقهای به انجام این کارها ندارند یا مشغول بازی و کارهای دیگر هستند. برخی از بچهها حتی برای انجام به موقع کار تنبل هستند.
چگونه از اهمال کاری کودکان جلوگیری کنیم؟
- به آنها بگویید چرا به تعویق انداختن کارها و اهمال کاری عادت خوبی نیست و نمونههایی از افراد خانواده را به آنها نشان دهید که کارهای خود را به موقع انجام میدهند.
- اگر دلیل اهمال کاری کودکان این است که آنها علاقهای به انجام آن کار ندارند، سعی کنید با اضافه کردن برخی از عناصر سرگرم کننده، آن کار را برای آنها جذابتر کنید.
- فعالیتهای آنها را طوری برنامه ریزی کنید که تمام وقت خود را صرف بازی نکنند.
- وقتی کارهایشان را به موقع تمام کردند از آنها تعریف کنید.
16. ناله و شکایت کردن
کودکان گاهی اوقات برای نرفتن به مکانهایی خاص یا دیدن افراد خاص تقریباً از همه چیز شکایت میکنند. به عنوان مثال، زمانی که آنها دوست ندارند به مدرسه بروند یا از یک بچه دیگر یا یک غذای خاص خوششان نمیآید، ناله و شکایت میکنند.
چگونه از عادت شکایت کردن جلوگیری کنیم؟
- تا زمانی که فرزندتان به مکان جدید یا افراد جدید عادت کند، صبور باشید.
- به آنها توضیح دهید که این رفتار صحیح نیست و باید در مواقعی فداکاری کنند.
عادتهایی که در مراحل رشد شکل میگیرند، احتمالاً در طول زندگی با ما خواهند ماند. از این رو، والدین باید از عادتهای بد کودکان پیشگیری و آنها را اصلاح کنند. بسیاری از عادات مانند مکیدن انگشت شست، دندان قروچه، استفاده بیش از حد از وسایل دیجیتال و چرخاندن موها میتوانند در درازمدت آسیب قابل توجهی به بار آورند. با این حال، این عادات را میتوان با استفاده از نکات ذکر شده در این مقاله اصلاح کرد. درک اینکه چرا کودکان درگیر چنین اعمالی میشوند و حفظ آرامش در حین اصلاح فرزندتان میتواند به آنها کمک کند بر این عادتهای منفی غلبه کنند.
بیشتر بخوانید: کودکان از چه سنی عذرخواهی کردن را یاد میگیرند؟