تاریخچه مکعب روبیک و مخترع آن ارنو روبیک
مکعب روبیک معما و سرگرمی جالب و مرموزی است که امروز به‌عنوان پرفروش‌ترین پازل اسباب‌بازی در تمام تاریخ شناخته می‌شود. این پازل معمولا به‌عنوان یک پیشنهاد خرید هدیه برای کودکان و نوجوانان مطرح می‌شود. شاید برای شما هم جالب باشد، بدانید که مخترع مکعب روبیک در ابتدا قصد نداشت یک بازی معمایی اختراع کند. اگر دوست دارید درباره تاریخچه مکعب روبیک و مخترع آن ارنو روبیک بیشتر بدانید تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
مکعب روبیک، معمای جذاب
مکعب روبیک یک پازل و اسباب‌بازی مشهور است که در سال 1074 توسط ارنو روبیک اختراع شد. از هر هشت نفر در دنیا یک نفر مکعب روبیک را در دست گرفته و امتحانش کرده است. بیشتر مردم مکعب روبیک را به‌عنوان یکی از اسباب بازی های مورد علاقه کودکان باهوش می‌شناسند. جذابیت این معما آنقدر زیاد و حل کردنش با سرعت بالا، آنقدر دشوار است که کسانی‌که در حل آن حرفه‌ای هستند به برنامه‌های استعدادیابی تلویزیونی هم راه پیدا کرده‌اند. حتی برای حل مکعب روبیک مسابقات جهانی برگزار می‌شود.
این معمای جذاب و دشوار 43 کوینتیلیون پاسخ غلط و تنها یک پاسخ صحیح دارد. برای حل مکعب روبیک الگوریتم‌های مختلفی وجود دارد. اگر تاکنون نتوانسته‌اید مکعب روبیک را حل کنید، می‌توانید با دیدن یکی از ده‌ها ویدیو آموزشی موجود در اینترنت یکی از روش‌های حل آن را یاد بگیرید. اما به‌راستی چه شد که ارنو روبیک پازل خود را اختراع کرد؟ برای دانستن تاریخچه مکعب روبیک لازم است تا با مخترع آن بیشتر آشنا شویم.
ارنو روبیک و سوال بزرگ او
درست یک سال قبل از آنکه جنگ جهانی دوم پایان یابد. ارنو روبیک در شهر بوداپست مجارستان به دنیا آمد. پدر او مهندس پرواز و مادرش شاعر بود. جناب روبیک در دانشگاه در دو رشته مجسمه‌سازی و سپس معماری تحصیل کرد. او در سال‌های آخر دهه 1960 در «آکادمی هنری صنایع کاربردی» بوداپست استاد طراحی داخلی و معماری شد. ارنو روبیک در ساعات بیکاری‌اش بر روی مدل‌ها و طرح‌های سه‌بعدی کار می‌کرد. تا اینکه یک روز سوالی در ذهن او شکل گرفت. چطور بلوک‌ها می‌توانند روی هم تکان بخورند بدون آنکه از هم جدا شوند؟
تاریخچه مکعب روبیک از همین سوال شروع شد. تلاش‌های اولیه روبیک برای ساخت مکعب‌ها با نوار الاستیک شکست خورد. او تصمیم گرفت روی شکل قطعات کار کند، تا طوری باشند که در کنار هم به‌درستی قرار بگیرند. به این ترتیب یکی از خاطره انگیزترین بازی‌های نوستالژیک زاده شد. این وسیله 26 مکعب دارد که در کنار یکدیگر یک مکعب بزرگ‌تر را تشکیل می‌دهند.
معما آغاز می‌شود
ارنو روبیک هر وجه مکعبی که اختراع کرده بود را با برچسب رنگی مشخص کرده بود. وقتی او مکعب‌ها را روی هم چرخاند متوجه شد که رنگ‌ها به سرعت به صورتی که تصادفی به نظر می‌رسد با هم جابه‌جا می‌شوند، اما خیلی زود فهمید برگرداندن آنها به حالت اولشان اصلا ساده نیست. او به این نتیجه رسید که احتمالا نمی‌توان رنگ‌ها را با حرکت‌های تصادفی به جای اولشان برگرداند. خود روبیک در این‌باره گفته:
«دیدن اینکه چگونه تنها پس از چند چرخش، رنگ‌ها ظاهرا به صورت تصادفی مخلوط شدند، بسیار شگفت انگیز بود. تماشای این رژه رنگی فوق‌العاده راضی‌کننده بود. انگار بعد از یک پیاده‌روی خوب، وقتی مناظر دوست‌داشتنی زیادی دیدید، تصمیم بگیرید به خانه برگردید. من هم بعد از مدتی تصمیم گرفتم به خانه برگردم، پس با خودم گفتم، بگذار مکعب‌ها را مرتب کنیم. در آن لحظه بود که با چالش بزرگ روبه‌رو شدم: راه خانه کدام است؟
قطعا آن زمان ارنو روبیک فکر نمی‌کرد در حال اختراع یک اسباب بازی پسرانه محبوب است. اما بعد از آن تاریخچه مکعب روبیک رنگی تازه گرفت. یک ماه طول کشید تا ارنو روبیک بتواند معمای روبیک را حل کند. سپس او طرحش را در اداره ثبت اختراعات مجارستان به ثبت رساند.
رقبای روبیک
همزمان با ارنو روبیک دو نفر دیگر هم بودند که می‌خواستند اختراعات مشابهی را به ثبت برساندند. یکی از آنها تروتوشی ایشیگه از ژاپن بود. او یک سال بعد از مکعب روبیک، درخواست ثبت مکعبی بسیار مشابه را به اداره ثبت اختراع ژاپن ارائه کرد. نفر دیگر لری نیکولز از آمریکا بود. او مکعب خودش را که با آهن‌ربا کار می‌کرد یک سال قبل از روبیک به ثبت رساند ولی هیچ کارخانه اسباب‌بازی حاضر به تولید آن نشد. یکی از شرکت‌هایی که اختراع نیکولز را رد کرد، شرکت آیده‌ال بود که بعدا حقوق مکعب روبیک را خرید. قطعات پلاستیکی مکعب روبیک سبک‌تر و ارزان‌تر بودند. به هر حال قسمت مکعب روبیک بود که به یک اسباب بازی دخترانه مشهور تبدیل شود.
مکعب روبیک در مسیر جهانی شدن
وقتی روبیک توانست شرکتی را برای تولید انبوه روبیک پیدا کند، به تدریج شهرت این مکعب بیشتر شد. در مجارستان این مکعب را با نام مکعب جادویی می‌شناختند. یک سال بعد، زمانی‌که قرار بود مکعب روبیک به ثبت جهانی برسد، به یک نام رسمی نیاز داشت به این ترتیب نام مخترعش بر روی مکعب جادویی گذاشته شد. تاریخچه مکعب روبیک بعد از آن پر از موفقیت است.
مکعب روبیک بدون آنکه بازاریابی خاصی داشته باشد، به‌سرعت در سراسر دنیا شناخته شد. خیلی زود نظر ریاضی‌دان‌ها و دانشمندان حوزه‌های دیگر به این مکعب جذاب جلب شد. هرکس می‌کوشید تا راه‌حل بهتر و سریع‌تری برای حل مکعب پیدا کند. گفته می‌شود جیمز جی. نورس، شیمیدان و ریاضیدان، اولین کسی بود که در سال ۱۹۸۱ راه‌حل خود برای مکعب روبیک را به نگارش درآورد.
آقای روبیک هم بعد از آمدن نامش روی مکعبی که ساخته بود، شهرت بسیاری پیدا کرد. مکعب روبیک او را به اولین میلیونر در بلوک کمونیستی تبدیل کرد. او همچنین بنیادی برای کمک به مخترعان آینده‌دار در مجارستان تاسیس کرد و استودیو روبیک را راه‌اندازی کرد. در این استودیو افرادی برای طراحی مبلمان و اسباب‌بازی کار می‌کنند.
انواع مکعب روبیک
به نظر می‌رسد که تاریخچه مکعب روبیک همچنان ادامه دارد. به جز نسخه استاندارد روبیک که 3×3×3 است نسخه کوچک‌تر آن در ابعاد 2×2×2 با نام مکعب جیبی در بازار وجود دارد. همچنین نسخه‌های 4×4×4 و 5×5×5 آن هم نمونه‌های دیگری هستند که ممکن است موقع خرید اسباب بازی ببینید. بزرگ‌ترین مکعب روبیکی که در گینس ثبت شده یک مکعب 33×33×33 است.
نسخه‌های جدیدتر این مکعب سریع‌تر و روان‌تر حرکت می‌کنند. این مسئله برای کسانی‌که به صورت حرفه‌ای مکعب‌ها را حل می‌کنند و به نام کیوبر معروف هستند مهم است. کیوبرهای سرعتی نه تنها روی الگوریتم‌های حل مسئله، بلکه بر روی سرعت دستان خود کار می‌کنند تا بتوانند رکوردهای بهتری از خود به جا بگذارند.
شاید بتوان گفت مکعب روبیک یکی از بهترین پیشنهادها موقع انتخاب اسباب بازی ایمن برای کودک است. کودکان و نوجوانان به‌راحتی با این پازل بازی می‌کنند، سرگرم می‌شوند و خلاقیت را در درونشان پرورش می‌دهند. با گذشت ده‌ها سال از اختراع این پازل هنوز هم از محبوبیت آن کم نشده است. تاریخچه مکعب روبیک از هوش سرشار ارنو روبیک شروع شده و به نظر می‌رسد هنوز به انتهای خود نرسیده است.
