یک بازی خوب همیشه و در هر دوران خوب است. بازیهای نوستالژیک زیادی در دنیا وجود دارد که برای دهها سال مورد علاقه بچهها در سراسر جهان بودهاند. درست است که این روزها تکنولوژی نوع بازیهای کودکان را تغییر داده، اما هنوز هم بعضی از اسباببازیهای قدیمی در فروشگاهها و سایتهای اینترنتی به فروش میرسند. این اسباببازیها هم میتوانند کودکان ما را سرگرم کنند و هم ما را به دنیای خوش کودکی و خاطراتش برگردانند. حتی در زمان خرید اسباب بازی بسیار طرفدار دارند.
قایق نفتی شمعی تندرو
از متولدین دهه شصت تا همین امروز بچهها با این قایقها خاطره دارند. کافی است یک تشت را پر از آب کنید، لوله پشت قایق را هم با قطرهچکان خودش پر از آب کنید. با آتش زدن یک شمع یا چند قطره نفت قایق شما چند دقیقهای روی آب حرکت میکند. میتوانید این قایقها را با رنگها و طرحهای متنوع خریداری کنید و از صدای پتپت خاطرهانگیزشان در ظرف آب یا وان حمام لذت ببرید.
شاید باورش سخت باشد، اما این اسباببازی برای اولین بار در سال 1891 به نام توماس پیوت ثبت شده است. هر چند بعضیها معتقدند حتی قبل از این تاریخ هم این اسباب بازیهای نوستالژیک وجود داشتند. پس شاید این قایقها قدیمیترین اسباب بازی های دنیا نباشند، اما جزو بازیهای بسیار قدیمیاند. این اسباببازی در دهه چهل و پنجاه قرن بیستم میلادی خیلی محبوب و بهترین انتخاب برای خرید اسباب بازی پسرانه بود. اما بعد با پدیدار شدن اسباببازیهای پلاستیکی، محبوبیت این قایقها کم شد. کلکسیونرهای اسباببازیهای وینتیج به جمع کردن این قایقها علاقه دارند. هرچه طرح روی قایق هنرمندانهتر و نادرتر باشد، قیمت آن بالاتر خواهد بود.
قطعات لگو
یکی از مشهورترین بازیهای نوستالژیک آجرهای لگو است. آجرهایی که چند نسل از بچهها را سرگرم کرده و خلاقیت را در آنها پرورش داده است. هر چند قطعات لگو از گذشته تا امروز تغییراتی داشتهاند، اما اساس آنها همچنان ثابت باقی مانده است. اگر با داستان برند لگو آشنا باشید میدانید که این کمپانی در سال 1947 برای اولین بار آجرهای خودش را وارد بازار کرد. این آجرها برخلاف نمونههای چوبی قبلی از جنس کائوچو ساخته میشدند. آن زمان یک مجله تجاری دانمارکی معتقد بود که لگو نمیتواند جای آجرهای چوبی قدیمی را بگیرد. اما سرنوشت آجرهای لگو این بود که تمام دنیا را بگیرند.
بعدها نسخههای بهتری از لگو به بازار آمد که خیلی بهتر در هم چفت میشدند. یک مدل لگو با ارتفاع بلندتر هم برای کودکان کم سنتر به بازار آمد. امروز لگو یکی از اسباب بازی های مورد علاقه کودکان باهوش در سراسر دنیا است. بچهها میتوانند با آجرهای لگو هر چیزی که دوست دارند از جمله، خانه، کشتی و ماشین بسازند. همین هم باعث میشود این اسباببازی برای تقویت خلاقیت و اعتماد به نفس کودکان خوب باشد.
تیلههای شیشهای
این گویهای کوچک شیشهای یادآور یکی از جذابترین بازیهای نوستالژیک ایران هستند. تیلهبازی از قدیم در شهرها و روستاهای مختلف ایران رواج داشته است. قبل از آنکه تیلههای شیشهای وجود داشته باشند بچهها با سنگهای گرد، گردو و یا توپهای کوچک گلی این بازی را انجام میدادند.
البته ممکن است در شهرهای مختلف ایران تیلهبازی را با نامهای گوناگونی چون لپری فرنگی، گلوله بازی، هل بازی و قالاچ بشناسند. همچنین ممکن است جزئیات بازی در شهرهای مختلف متفاوت باشد، اما اصول کلی آن یکسان است. بچهها در این بازی تیلهها را میچینند و باید با مهارتی که دارند تیله خود را به تیله دیگران بزنند یا از بین آنها رد کنند. هنوز هم میتوانید برای کودکان خود تیله بخرید و آنها را به یک بازی دستهجمعی دعوت کنید.
منچ و مارپله
بازی منچ بدون شک یکی از دوستداشتنیترین بازیهای نوستالژیک تاریخ است. اگر طرفدار بازیهای رومیزی ساده و دستهجمعی باشید، حتما منچ و مارپله را میشناسید. تولد بازی منچ به اوایل قرن بیستم برمیگردد. یوزف فریدریش اشمیت آلمانی مخترع بازی منچ است. البته نام کامل بازی Mensch ärgere Dich nicht است که در زبان آلمانی یعنی: عصبی نشو مرد. اگر به دنبال انتخاب اسباب بازی ایمن برای کودک خود هستید منچ میتواند برای بچههای بزرگتر که امکان قورت دادن مهرهها را ندارند انتخاب خوبی باشد.
تاریخچه بازی مارپله اما خیلی طولانیتر و پیچیدهتر است. این بازی از کشور هند به باقی نقاط دنیا رفته و تاریخ آن به قرن دوم قبل از میلاد مسیح برمیگردد. مردم هند از این بازی برای نشان دادن مفاهیم اخلاقی و مذهبی خود به کودکان استفاده میکردند. آنها دو مفهوم کارما و کاما به معنای سرنوشت و خواسته انسان را در این بازی به کودکان میآموختند.
خانه آخر بازی نشانه رستگاری از چرخه مرگ و تولد دوباره است. بالا رفتن از نردبان در واقع نمادی از تولد دوباره در شکل والاتری از حیات است که نتیجه اعمال خوب افراد است. نیش خوردن توسط مار هم نماد حیات دوباره در شکلی پستتر است که نتیجه اعمال بد افراد است. در سال 1943 این بازی به ایالات متحده آمریکا رفت و تغییراتی متناسب با فرهنگ آمریکایی داشت. اما بسیاری از استعارهها و نمادهایی که از ابتدا در بازی بوده همچنین حفظ شده است.
تلفن چَتِر شرکت فیشر پرایس
بسیاری از شرکتهای اسباببازی بزرگ و باسابقه یک یا چند تا از بازیهای نوستالژیک ما را تولید کردهاند. یکی از این شرکتها فیشر پرایس است. داستان برند فیشر پرایس فراز و نشیب زیادی دارد، اما تلفنهای کلاسیک این شرکت قطعا یکی از جالبترین و البته پرفروشترین اسباببازیهای تاریخ فیشر پرایس هستند. این اسباببازی یک تلفن چرخدار است که با چشمهایی که بالا و پایین میروند و صورتکی خندان در ذهن میماند.
بسیاری از کودکان نوپا و کوچکتر از پیشدبستانی دوست دارند وانمود کنند با تلفن حرف میزنند. آنها ادای والدینشان را در میآورند و در این بین چیزهای تازه بسیاری یاد میگیرند. وقتی چرخهای اسباببازی را میکشید از تلفن صدای پچپچ میآید و چرخاندن شمارهگیر باعث به صدا درآمدن زنگ میشود. در واقع وقتی فیشر پرایس در سال 1961 این اسباببازی را وارد بازار میکرد، این راهی بود تا به کودکان شماره گرفتن با تلفن را بیاموزند، هرچند امروز دیگر نحوه شماره گرفتن تلفنها عوض شده و بیشتر حالت نوستالژیک آن باقی مانده است. در ضمن کشیدن این اسباببازی بچهها را به راه رفتن بیشتر تشویق میکند. به همین خاطر انتخاب خوب برای خرید اسباب بازی دخترانه شدند و هنوز نیز هستند.
اسلینکی
اگر صحبت از بازیهای نوستالژیک باشد، نمیتوان از اسلینکی چشمپوشی کرد. اسلینکی یک اسباببازی جالب است که با قوانین فیزیکی جاذبه و تکانه کار میکند. کافی است یک سر اسلینکی را روی یک پله و سر دیگرش را روی پله دیگر بگذارید و خودش از پلهها پایین میرود. این ویژگی باعث شد اسلینکی بهعنوان یک اسباببازی خیلی زود مشهور شود. بعدها از اسلینکی در اسباببازیهای دیگر هم استفاده شد.
مخترع اسلینکی ریچارد جیمز، مهندس مکانیک کشتی بود و اصلا قصد نداشت یک اسباببازی اختراع کند. ریچارد جیمز در واقع بر روی یک متر خاص برای نظارت بر قدرت اسب بخار در کشتیهای جنگی دریایی کار میکرد. یک روز او یک پیچه فلزی را از کشو بیرون آورد و روی میز گذاشت و بعد متوجه افتادن پیچه از میز شد. او میدانست این حرکت اتفاقی نیست پس پیچه را به خانه برد و به همسرش بتی نشان داد. یک سال بعد جیمر فنری ساخت که راه میرود و به کمک همسرش شرکتی برای فروش آن تاسیس کرد. نام اسلینکی را هم بتی از کتاب لغتنامه انتخاب کرد که به معنای حرکت دزدکی است.
بازیهای نوستالژیک بسیاری وجود دارند که ما را به یاد دوران کودکیمان میاندازند. برای مثال اسباب بازی و کالاهای قدیمی دیزنی، یویو، اسکیتهای چهار چرخ و بازیهای رومیزی نوستالژیک مانند راز جنگل، بازیهای دوستداشتنی هستند که امروز هم در دسترس ما قرار دارند. شاید در نگاه اول این بازیها قدیمی به نظر برسند اما خیلی از آنها هنوز هم میتوانند به کودکان ما چیزهایی یاد بدهند و ما را به یاد گذشته بیندازند.